ನಮ್ಮೆ ನಾಳ್
ಕೊಡವಡ ನಮ್ಮೆರ ಮೂಲ ದೇಶಕಟ್ಟ್ ಪಾಟ್ ಲ್ ಕೊಡಗ್‌ಲ್ ಉಳ್ಳ ಕೊಡವಡ ದೇವಡ ನೆಲೆನ ಇನ್ನನೆ ವರ್ಣಿಚಿಟ್ಟಿತ್.
‘ಪೊಮ್ಮಾಲೆ ಕೊಡವುಲ್ ಎನ್ನತ್ತ ನೆಲೆಯಾಪ
ದೇಶಕೋರ್ ಮಾದೇವಿ ಕಾವೇರಮ್ಮೆ ಮಾತಾಯಿ
ನಾಡ್‌ಕೋರ್ ಮಾದೇವ ಊರ್‌ಕೋರ್ ಪೊವ್ವದಿ
ಕೇರಿಕೋರ್ ಅಯ್ಯಪ್ಪ, ಒಕ್ಕಕೋರ್ ಕಾರಣ
ಓಡೆಕೋರ್ ನಾಥನೂ, ಓಣಿಕೋರ್ ಪೂದನೂ ಇನ್ನತ್ತ ನೆಲೆಯಾಪ’
ನಾಡ್‌ಕ್ ಶ್ರೀಮಾತೆ ಕಾವೇರಿ ಕುಲದೇವಿ. ಶ್ರೀ ಇಗ್ಗುತಪ್ಪ ದೇವ ಕುಲದೇವ. ಕುಟುಂಬತ್ ಬೋರೆ ಬೋರೆ ದೇವಡ ನೆಲೆ ಉಂಡ್. ಕೊಡವ ಪೊಲಾಕ ಎದ್ದಿತ್ ಸೂರ್ಯಂಗ್ ಕೈತೊತ್ತಿತ್ ಪಣಿಕ್‌ಳಿವ. ಮನೆ, ಪಟ್ಟಿಕಂಡಿನ ಒಡ್‌ಕಿ ತಳ್‌ಚಿತ್ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ಪೂರ್ವಕ್ ಮೂಡಾಯಿತ್ ದೇವಕ್ ಬೊಳ್‌ಚ ಬೆಪ್ಪ. ಬೈಟಾಪಕ ಸೂರ್ಯ ತಾರುವಕ ಪುನ: ಅನ್ನನೇ ಮನೆಕಂಡಿನ ಒಡ್‌ಕಿ ತಳ್‌ಚಿ ಮನಾರ ಮಾಡಿತ್ ಬೊಳ್‌ಚ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ದೇವಳ ತೊಪ್ಪ. ನಾಡ್‌ಲ್ ಪಂಡ್ ಚಾಣ ನೆಲಕ್ ಚಾಣನೀರ್ ತಳಿಪಂಜತ್. ಪ್ರಾರ್ಥನೆ, ಭಜನೆ ಮಾಡ್‌ವದ್, ಮಕ್ಕಕ್ ಓದ್ ಎಳ್ತ್ ಪಡಿಪ್‌ಚಿಡ್‌ವದ್ ನಡ್‌ಪಂಜತ್. ಭಕ್ತಿಲ್ ಪೊಲಾಕ ಸೂರ್ಯ ಉದಿಪಾಂಗ್ ಮುಪ್ಪಡೆ, ಬೈಟ್ ಸೂರ್ಯ ತಾಂದದು ಬೊಳ್‌ಚ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್‌ವ ನಂಗ ದೇವಳ ಪೂಜುವಾತ್‌ಲೂ ವಿಶೇಷತೆನ ಬೆಚ್ಚಂಡಿತ್. ಕೊಡವ ಪುಟ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿಂಜಿ ಚಾವಣೆಕೂ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಬಾರ್‌ಲ್ ಬೊಳ್‌ಚ ಬೆಚ್ಚಿತೇ ಕಾರ್ಬಾರ್ ಮಾಡುವ. ಬೊಳ್‌ಚತ್‌ರ ಬೊಳಿರನಕೆ ದೇವಡ ಭಕ್ತಿಯೂ ಎಲಂಗಿ ಕತ್ತಿಯಂಡ್ ಉಂಡ್. ಒಕ್ಕಕ್, ಊರ್‌ಕ್, ನಾಡ್‌ಕ್ ಉಳ್ಳ ದೇವಳ ಭಯಭಕ್ತಿಲ್, ದುಂಬ್‌ನ ಮನಸ್ಸ್‌ಲ್ ಕೂಡಿತ್ ಪೂಜುವ. ದೇವಡ ಕೃಪೆಲ್ ಭಕ್ತಿಲ್, ಸೇವೆಲ್ ಜನ, ನಾಡ್ ನಂದಾಯಿ ಪೊಲಂದ್ ಬಂದಂಡುಂಡ್.
ಕೊಡಗ್‌ರ ಪ್ರತಿಯೋರ್ ಒಕ್ಕತ್‌ಲೂ ದೇವಡ ಕಾರ್ಯಕ್ಂದೇ ಭೂಮಿ ಜಾಗ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಕಾಪಾಡಿಯಂಡ್ ಬಂದಿತ್. ಕೊಡಗ್‌ರ ದೇವಕಾಡ್ ಇಡೀ ಲೋಕತ್‌ಲೇ ವಿಶೇಷವಾನ ಸಂಪತ್ತ್. ದೇವಡ ನೆಲೆಕ್ ಜಾಗ, ದೇವಡ ನಮ್ಮೆ-ನಾಳ್, ಖರ್ಚ್-ವೆಚ್ಚಕ್ ಭೂಮಿ ಬೆಚ್ಚದ್ ನೇರಾಯಿತೂ ದೇವಡ ಮೀದ ಭಕ್ತಿಲ್. ಏದ್ ಕಾಲಕೂ ದೇವಡ ಪೂಜೆ ಪುರಸ್ಕಾರ, ನಮ್ಮೆ-ನಾಳ್, ಪಣಕಾಸ್, ಅಕ್ಕಿ-ನೆಲ್ಲ್‌ರ ತೊಂದರೆಲ್ ಕುಂದಿ ಪೋಪಕ್ಕಾಗಾಂದ್ ಪೆರಿಯಯಿಂಡ ಮುಂದಾಲೋಚನೆ. ದೇವಡಕಾರ್ಯ ನಡತುವವು ಭೂಮಿನ ನಡತಿಯಂಡ್, ಖರ್ಚ್ ತೆರಿಗೆ ಕೊಡ್‌ತಂಡ್ ಬಾತ್. ಆಚೇಂಗಿ ಭೂಮಿಲ್ ಫಸಲ್‌ಕ್ ರೇಟ್ ಕಮ್ಮಿಯಾಯಂಡ್ ಬಂದನೆಕೆ, ಆದಾಯ ಇಲ್ಲೇಂದ್ ದೇವಡ ಭೂಮಿನ ನಡತುವವು ದೂರ ಆಯಿತ್, ಕಡೇಕ್ ಆ ನೂರಾರ್ ಬಟ್ಟಿ ದೇವಡ ಭೂಮಿನ ಹಂಚ್‌ನದು ನಡ್ಂದಿತ್. ಏಕರೆಗಟ್ಟಲೆ ಜಾಗತ್‌ರ ದೇವಕಾಡ್ ಇಕ್ಕಿಕ್ಕ, ತೋಟ ತೊಡಿಯ, ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣತ್ ಕಮ್ಮಿಯಾಯಂಡ್ ಉಂಡ್. ಬೊರಿ ಬನತ್‌ರ ಕಲ್ಲ್‌ನ, ದ್‌ಟ್ಟೆನ, ಪುತ್ತ್‌ನ ಬುಟ್ಟಿತ್ ಬಾಕಿ ಜಾಗ ತೋಟ ಆಯಿಟಿತ್. ದಾರೂ ನುಗ್ಗತ, ಪುಳ್ಳಿ ಚಳೆಕೂ ಮುಟ್ಟತ, ನಿಗ್ಗ್‌ರ ಕಾಡ್‌ರ ಬನ ಕಾಂಬದ್ ಕಷ್ಟ. ಒಟ್ಟಾರೆ ದೇವಡ ಆಸ್ತಿನ ಜನ ಬಳಸಿಯಂಡ್ ಬಂದಂಡುಂಡ್. ದೇವಡ ನಮ್ಮೆ ನಾಳ್‌ಕ್ ದೇವಡ ಆಸ್ತಿರ ಪಣಕಾಸ್ ಸಹಾಯ ದೂರ ಆಯಂಡೂ ಉಂಡ್ಂದ್ ಎಣ್ಣಲು. ಅನ್ನನೆ ಎತ್ತ ಮೇಪುವಕ್ ಉಳ್ಳ ಗೋಮಾಳ ಸಹ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಕುಟುಂಬತ್ ಇಂದ್ ಉಳಿಂಜಿತ್. ಇನ್ನನಾಯಿತೇ ಕೊಡಗ್‌ಲ್ ಗ್ರೇಟರ್ ತಲಕಾವೇರಿ ಎಣ್ಣುವ ತಲಕಾವೇರಿ-ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿ ಕುಂದ್ ಸಾಲ್‌ನ ರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡ್‌ವಕೂ ಯೋಜನೆ ಆಯಂಡುಂಡ್. ಆಚೇಂಗಿ ದೇವಡ ಕಾರ್ಯಕ್ ಇಂದ್ ಜನ ಭಕ್ತಿಲ್ ಉಳ್ಳಚ್ಚಕ್ ಪಣಕಾಸ್ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿಯಂಡ್ ಉಳ್ಳದ್ ಕುಸಿಪಡಂಡಿಯ ವಿಚಾರ. ಅನ್ನನೇ ಪಳೇಯ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗರ್ಭಗುಡಿ, ಪೌಳಿ, ಮೊಟ್ಟ್, ಪಟ್ಟಿಕಂಡಿ ಸುಮಾರ್ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಚಾಯಿಕೂಡಿಯಂಡ್ ಉಂಡ್. ದೇವ ಜನಕ್ ಶಕ್ತಿ ಪಿಂಞ ಭಕ್ತಿ ಕೊಡ್‌ತಿತ್ ಕಾಪಾಡಿಯಂಡ್ ಉಳ್ಳದ್ ಬಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯ.
ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪ:
ಕೊಡಗ್‌ಲ್ ಒಕ್ಕ, ಭಾಗ, ಊರ್, ನಾಡ್‌ಕ್ ಸಮ್ಮಂಧಪಟ್ಟನೆಕೆ ದೇವಳ ಪೂಜುವದ್ ವಿಶೇಷಪಟ್ಟ ರೀತಿ ನೀತಿಲ್ ನಡ್ಂದಂಡ್ ಉಂಡ್. ಒಕ್ಕತ್‌ರ ದೇವ, ಕೇರಿರ ದೇವ, ಊರ್‌ರ ದೇವಾಂದ್ ಸುಮಾರ್ ದೇವಳೂ ಪ್ರತಿಯೋರ್ ಭಾಗತ್‌ಲೂ ಉಂಡ್. ಒಕ್ಕತ್ ದೇವಳ ಪೂಜುವ ಕ್ರಮತ್‌ನ ಚುರ್‌ಕಿತ್ ಇಲ್ಲಿ ನೋಟಲು. ಕಾಲತ್ ಅದದ್ ತಿಂಗತ್ ದೇವಕ್ ಸರಿಯಾಯಿತ್ ಕೊಡ್‌ಕಂಡು. ಉದಾಹಾರಣೆಕ್ ರಾಹುಗುಳಿಗಂಗ್ ಕೊಡ್‌ಪ ಕ್ರಮ. ಈ ದೇವಕ್ ಚೊವ್ವಾಚೆ ಇಲ್ಲೆ ಬೊಳ್ಯಾಚೆರ ಕಡ್‌ಪತ್ ನಾಳ್‌ಲ್ ಬೈಟಾಪಕ ಕುಟುಂಬತ್ ಮೂಂದ್ ಬಟ್ಟೆ ಕೂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೊಡ್‌ಪ. ಇದಂಗ್ ಓರ್ ವಾರಕ್ ಮಿಂಞ ತಯಾರಿ ಮಾಡ್‌ವ. ಒಕ್ಕತ್‌ರ ದೇವಡ ಕಾರ್ಯ ನಡತುವವು ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪಾಂಗ್ ಎಟ್ಟ್ ದಿನ ಮಿಂಞ ಒನ್ನಾಂದ್ ಪೊಲಾಕ ಕುಳ್‌ಚಿತ್ ಬರಿಕೆಲತ್ ಬಾಳೆಕೊಲೆ ಕೆತ್ತಿತ್, ತೊಂಬಕೆ ಸಮೇತ ಮನೆರ ಅಟ್ಟತ್ ಇಲ್ಲೆ ಶುದ್ದ ಮುದ್ರಿಕೆ ಉಳ್ಳ ಜಾಗತ್, ಪೊಗೆ ಕೂಡ್‌ವನೆಕೆ ತೂಕುವ. ಒಕ್ಕಕಾರಕ್, ನೆರೆಕೆರೆಕಾರಕ್ ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪ ನಾಳ್‌ನ ಅರಿಚಿಡುವ. ಅಂದ್ ಪೊಲಾಕ ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪ ಸಾಮಾನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಜೋಡ್‌ಚಿಡಂಡು. ಮನೆಲ್ ಕೋಳಿ ಇಂಜಕ ಪರೋಲೆ. ಓರ್ ತೈರಕೋಳಿ, ಬೋರೆ ದಂಡ್ ಕೋಳಿನ ಬೆಚ್ಚವಂಡು. ಕೊಡಿಬಾಳೆ ಎಲ್ಕಂಡ ದಂಡ್ ಬೋಂಡಿಚಾಪ. ನೆಲ್ಲ್‌ನ ಬರ್‌ತಿತ್ ಕೂಳಿಪೊರಿ ಮಾಡಿಯೋಂಡು. ಪುಂಡ ಇಲ್ಲೆ ವಾಟೆನ ಒಡ್‌ತಿತ್ ಮಾಡ್‌ನ ಕೋತ್ರಿ ಎಣ್ಣಕ ಕೋಲ್‌ಕ್ ಪಾದಿ ಬೊಳ್‌ತ ಬಟ್ಟೆ ಸುತ್ತಿತ್ ಎಣ್ಣೆ ಮುಕ್ಕಿತ್ ಬೆಚ್ಚದ್, ಪಲ್ಚಿ ಎಲ್‌ಕಂಡತ್‌ರ ಆರ್ ಚಳ್ಳೆ, ದಂಡ್ ತೆಂಗೆ, ಕೊಡಿಯಲಡಿಕೆ, ಓರ್ ಸೇರ್ ಅಕ್ಕಿನ ಕೂಟಿತ್ ಬಟ್ಟಿಲ್ ಬೆಕ್ಕಂಡು. ಬಾಳೆತಟ್ಟೆ(ಪಟ್ಟಿ)ನ ಚೆರಿಯ ಒಂದರೆ ಅಡಿ ಉದ್ದತ್‌ರ ಮೂಂದ್ ಬೆರ ಅಗಲತ್ ಕತ್ತರಿಚಿಟ್ಟಿತ್ ಆರ್ ಪಟ್ಟಿನ ಬೆಚ್ಚವಂಡು. ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪ ಶುದ್ದ ಮುದ್ರಿಕೆರ ವ್ಯಕ್ತಿ ತಾನೇ ಖುದ್ದಾಯಿತ್ ನೆಲ್ಲ್‌ನ ಬರತಿತ್ ಕೂಳಿಪೊರಿ ಮಾಡಿಯವಂಡು. ಇದಂಗ್ ಏದೇ ಪೊಣ್ಣಾಳಡ ಸಹಾಯ ಪಡ್ಂದವಕ್ಕಾಗ. ಪೊಲಾಕತ್ಂಜ ಪಟ್ಟಣಿ ಇಂಜಂಡ್ ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಕಂಡು. ಬೈಟಾಪಕ ಇರಟ್ ಕೂಡ್‌ನನೆಕೆ ಕತ್ತಿ, ಚೊಂಬ್‌ಲ್ ನೀರ್ ಇತ್ಯಾದಿರ ಕೂಡೆ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾನ್ ಸಾಹಿತ್ಯತ್‌ನ ಎಡ್‌ತಂಡ್ ಪೆರಿಯವು ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ತಂಡ್ ಬಂದ ಜಾಗಕ್ ಬರಂಡು. ಅದ್ ಮೂಂದ್ ಬಟ್ಟೆ ಕೂಡ್‌ನ ಜಾಗ ಆಯಿತಿರಂಡು.
ಅಲ್ಲಿ ಮರಕೊಂಬೆನ ಪೊಳ್‌ಚಿತ್, ಆ ತೊಪ್ಪುಲ್ ಜಾಗತ್‌ನ ಒಡ್‌ಕಿತ್ ಮನಾರ ಮಾಡಂಡು. ಬಿಂದಿಗೆಲ್ ಎಡ್‌ತ ಪೋನ ನೀರ್‌ನ ಆ ಜಾಗಕ್ ತಳಿಚಿತ್ ಶುದ್ದ ಮಾಡಂಡು. ಪಟ್ಟಂಡಲ್ಲಿಂಜಿ ಕೊಂಡ್ ಬಂದ ಪುಣ್ಯತ್ ನೀರ್ ಸಹ ಆಪ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಕೊಡಿಬಾಳೆ ಎಲಕಂಡತ್‌ನ ಪೂರ್ವ ದಿಕ್ಕ್‌ಕ್ ಬೆಚ್ಚಿತ್, ಅದ್ಂಡ ಮೇಲೆ ಬಾಳೆತಟ್ಟೆನ ಎಡ್‌ತಿತ್ ಮೂಂದ್ ಕೋನಾಕಾರತ್‌ರ ತಟ್ಟೆ ಕೂಟಂಡು. ಅದ್ಂಡ ಮೂಂದ್ ಮೂಲೆಕ್ ಕೋತ್ರಿನ ಕುತ್ತಿತ್ ಅದ್ಂಡ ತುದಿನ ಕತ್ತ್‌ಚಿಡಂಡು. ಇಂಞೋರ್ ಕೊಡಿಬಾಳೆ ಎಲ್‌ಕಂಡಕ್ ಅಕ್ಕಿ, ತೆಂಗೆ ಕೊಡಿಯಲಡಿಕೆ ಇಟ್ಟಿತ್ ಗಣೋದಿ ಮಾಡಿತ್ ಅದಂಗೂ ಎಣ್ಣೆ ತಿರಿ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಕತ್ತ್‌ಚಿಡಂಡು. ಬರಿಲ್ ದಂಡ್ ಕೋತ್ರಿನೋ ಕತ್ತ್‌ಚಿಡಂಡು. ಕೋತ್ರಿರ ಪಕ್ಕತ್ ದಂಡ್ ದಂಡ್ ಚಳ್ಳೆನ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಒಂದಾಂಗ್ ನೀರ್, ಇಂಞೊಂದಾಂಗ್ ಕಳ್ಳ್ ಬೂಕಂಡು. ಬಂದ್ ಕೂಡ್‌ನವು ಪಕ್ಕತ್ ಕೂಡಿತ್, ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪಂವ ಎಲ್ಲಾಕೂ ಅಕ್ಕಿ ಕೊಡ್‌ತಿತ್ ಕುಳಿಯಂಗ್ ಕೊಡ್‌ಪಾಂಡ ಬಗ್ಗೆ ತಕ್ಕ್ ಪರಿವ. ಮಾಡ್‌ನ ಕಾರ್ಯತ್ ತಪ್ಪಾಯಿತುಂಡೇಂಗಿ ಮಾಪು ಮಾಡಿಯವಕ್ ಕೇಟಂಡ್, ಅಕ್ಕಿ ಕನಿಚಿತ್, ಒಕ್ಕತ್‌ರ ತೈರ ಕೋಳಿನ ಸುರೂಲ್ ಅರ್‌ಪ. ಅದಾನದು ಬೋರೆ ಕೋಳಿಯಳ ಅರ್‌ಪ. ನೆರೆಕೆರೆಕಾರಳೂ ಕುಳಿಯಂಡ ತೊಂದರೆ ಆಪಕ್ಕಾಗಂದ್ ಕೋಳಿ ಕೊಡ್‌ಪ. ಪರಕೆ ಕೆಟ್ಟಿತಿಂಜಕ ಅದ್‌ನೋ ಕೊಡ್‌ಪ. ಎಲ್ಲಾ ಕೋಳಿಯಳ ಅರ್‌ತಿತಾನದು ಎಲ್ಲಾರೂ ಬೆಮ್ಮಾರಿತ್ ನಿಪ್ಪ. ಚೆನ್ನ ನೇರ ಕಯಿಂಜದು ಒಕ್ಕತ್‌ರ ಕೋಳಿಕ್ ನೀರ್ ಇಟ್ಟಿತ್ ನೀಕಿತ್, ಅಯಿಂಡಯಿಂಡ ಕೋಳಿನ ಪಡ್ಂದಂಡ್ ಮನೆಕ್ ಪಿರಿವ. ಅಲ್ಲಿಕ್ ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪದ್ ತ್ರುವ. ಮನೆಲ್ ದೇವಕ್ ಅರ್‌ತ ಕೋಳಿನ ಚಾಯಿಕೂಟಿತ್ ಅಡಿಗೆ, ಕೂಳ್‌ಕರಿ ಮಾಡಿತ್ ಉಂಬ. ಸುಮಾರ್ ಒಕ್ಕತ್ ಊಟೋಪಚಾರತ್‌ನ ಒಕ್ಕಕಾರಕ್ ಕೊಡ್‌ಪ ಕ್ರಮ ಇಲ್ಲೆ.
ಇನ್ನನೆ ಕಾಲತ್ ಚವುಂಡಿ(ಚಾಮುಂಡಿ), ನಾಗ, ಅಯ್ಯಪ್ಪ, ರಾಹುಗುಳಿಗ, ಪಾಸಾಣ ಮೂರ್ತಿ ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪ. ಎಲ್ಲಾಂಗೂ ಒರೇ ಪೋಲೆತ ಶುದ್ದ ಮುದ್ರಿಕೆರ ಕಾರ್ಬಾರ್ ಮಾಡುವ. ನಾಥಂಗ್ ಕೊಡ್‌ಪ ಪೂಜೆನ ಪಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ ಬಂದಿತ್ ನಡತ್‌ವ. ಈ ಪೂಜೆಕ್ ಕೆಲವು ಭಾಗತ್ ಬಾಳೆ ನುರ್‌ಕ್ ಪುಟ್ಟ್ ಬರ್‌ತಿತ್ ಪ್ರಸಾದತ್‌ರನ್ನಕೆ ಬಳಂಬುವ. ನಾಥಂಗ್ ಪೂಜೆನ ಇಕ್ಕಿಕ್ಕ ಓರಾಂಡೆಕೊಮ್ಮ ಇಲ್ಲೇಂಗಿ ಮೂಂದ್ ಕಾಲಕೊಮ್ಮ ನಡ್‌ತ್‌ವ. ಆ ಸಮಯತ್‌ರೊಳ್‌ಲ್ ಪೂಜೆ ಮಾಡತೆ ಪೋನಕ ನಾಗ (ದೇವಡ ಪಾಂಬು) ಮನೆ ಕಂಡಿಕ್ ಬಂದಿತ್ ಪೋಪದೂ ಉಂಡ್. ಪೊರಮೆ ಬನತ್‌ಲ್ ಚಾಮುಂಡಿಕ್, ಬಲಿ ಇಪ್ಪ. ಪದನಾಚೆ ದಿನ ನಾಥ(ನಾಗ), ಅಯ್ಯಪ್ಪಂಗ್, ಚಾಮುಂಡಿ, ರಾಹುಗುಳಿಗ, ಪಾಸಾಣಮೂರ್ತಿ, ಬೊಳ್ಯಾಚೆ ಇಲ್ಲೆ ಚೊವ್ವಾಚೆ ದಿನ, ಕೊಡ್‌ಪ. ನಾಥಂಗ್ ಕೋಳಿ ಅರ್‌ಪದ್ ಇಲ್ಲೆ.
ಅಯ್ಯಪ್ಪ ದೇವಡ ಬನತ್‌ನ, ಕಲ್ಲ್‌ನ ಅಂದ್ ಪೊಲಾಕ ಬೆರಿಯ ಪೋಯಿತ್ ಮನಾರ ಮಾಡಂಡು. ಕಲ್ಲ್‌ರ ಮಣ್ಣ್‌ರ ಅಯ್ಯಪ್ಪ(ನಾಯಿ) ದೇವಡ ವಿಗ್ರಹ ಇಂಜಕ, ಕಲ್ಲ್ ಇಂಜಕ ಮನಾರ ಮಾಡಿತ್ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್‌ವ. ಇಲ್ಲಿ ಆಣಾಳ ಪಿಂಞ ಕ್‌ಣ್ಣಮಕ್ಕ ಮಾತ್ರ ಕೊಳಿ ಅರ್‌ತಿತ್ ಆನದು, ಬಯ್ಯಂಜಿ ಬನತ್ಂಜ ಚೆನ್ನ ದೂರತ್ ಕೋಳಿನ ಚುಟ್ಟ್ ತಿಂದಿತ್ ಬಪ್ಪ. ಗುಳಿಗ-ಪಾಸಾಣ ಮೂರ್ತಿಕ್ ಮಳೆಗಾಲತ್ ಕೊಡ್‌ಪ. ಇದ್‌ನ ಬನತ್ ಮಾಡಿತ್ ಬಂದದು, ಮನೆಲೂ ದೇವಳ ತೊತ್ತಿತ್ ಪಾಸಾಣ ಮೂರ್ತಿಕ್ ಕೋಳಿ ನೆರಿಪ. ಮನೆಲ್ ಆಣಾಳಳೇ ಅಡಿಗೆ ಮಾಡಿತ್ ಎಡೆ ಇಡ್‌ವ. ಪೊಮ್ಮಕ್ಕ ಅಡಿಗೆರ ಕ್ರಮತ್‌ನ ಎಣ್ಣಿಕೊಡ್‌ಕಂಡು. ಮನೆಲ್ ಬನತ್‌ರ ಕೋಳಿನ ಪಿಂಞ ಮನೆರ ಕೋಳಿನ ಕೂಟಿತ್ ಕರಿ ಮಾಡಿತ್ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ಎಡೆ ಬೆಪ್ಪ. ಎಡೆ ಬೆಪ್ಪಕ ಕೂಳಿ ಪೊರಿ, ಕಳ್ಳ್, ನೀರ್, ಬಾಳೆಪಣ್ಣ್ ಎಲ್ಲಾ ಬೋಂಡು. ಒಕ್ಕಾಕಾರ ಕೂಡಿತ್ ಊಟೋಪಚಾರ ಮಾಡುವ.
ಚಾಮುಂಡಿಕ್ ಕೊಡ್‌ಪಕ್ ಓರ್ ತೆರೆ ಕಟ್ಟ್‌ಚಿಡ್‌ವ. ಕಾಲತ್ ಪಂದಿ ಅರ್‌ಪದೂ ಇಪ್ಪ. ಕಾಲೋದಿ, ಮೂಂದ್ ಕಾಲಕೊಮ್ಮ, ಆರ್ ಕಾಲಕೊಮ್ಮ, ಇಲ್ಲೆ ಪನ್ನೆರಂಡ್ ಕಾಲಕೊಮ್ಮ ತೆರೆ ಕಟ್ಟ್‌ಚಿಡ್‌ವದ್ ಸುಮಾರ್ ಒಕ್ಕತ್ ಉಂಡ್. ಕಾಲೋದಿ ತೆರೆಲೂ, ಮೂಂದ್, ಆರ್, ಪನ್ನೆರಂಡ್ ಕಾಲತ್‌ರ ತೆರೆಲೂ ಪದ್ದತಿ, ಕ್ರಮ ಎಲ್ಲಾ ಒಂದೇ ಆಯಿತಿಪ್ಪ. ಬೈಟೇಂಜ ಪಿತ್ಯಾಂದ್ ಪೊಲಾಕಕೆತ್ತಣೆ ಪನ್ನೆರಂಡ್, ಪದ್‌ನಂಜಿ ತೆರೆ ಕಟ್ಟುವ. ಕೋಳಿ ಪಂದಿ ಬೂವ. ಮನೆ ಕೊಡ್‌ಪಕ್ ಬಂದಿತ್ ಸಹಾಯ ಮಾಡ್‌ವ. ನಾಥಂಗ್ ಪಟ್ಟಮ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್‌ನಕ, ಬೋರೆ ಎಲ್ಲಾ ಮನೆದೇವಕ್ ಒಕ್ಕಕಾರಡದೇ ಪೂಜೆ. ಊರ್ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಖಾಯಂ ಪಟ್ಟಮಡ ಪೂಜೆ. ಮನೆ ದೇವಕ್ ತೆರೆ ಕಟ್ಟ್‌ಚಿಡ್‌ವಕ, ಪಾಸಾಣ ಮೂರ್ತಿ, ಗುಳಿಗ ಇನ್ನತ ತೆರೆನ ಪಾಲೆಯ ಕಟ್ಟುವ. ಚಾಮುಂಡಿ, ವಿಷ್ಣುಮೂರ್ತಿ, ಬೀರ ಇನ್ನತ ತೆರೆನ ಮಲಿಯ, ಮುತ್ತಪ್ಪ ತೆರೆ ಇನ್ನತಾನ ಬಣ್ಣಂಗ ಕಟ್ಟುವ. ತೆರೆಕ್ ಸುಮಾರ್ ಕೋಳಿ, ಕೆಲವು ಪಂದಿ ಬಲಿ ಬೂವಂಡು. ತೆರೆಲ್ ಮಲೆಯಕ್, ಬಣ್ಣಂಗಕ್, ಪಾಲೆಯಕ್ ಮಡಿ ವಸ್ತ್ರ, ಕಾಣಿಕೆ, ಕಳ್ಳ್ ಇತ್ಯಾದಿಂದ್ ಸುಮಾರ್ ಪಣಕಾಸ್ ಖರ್ಚಾಪ. ಎಲ್ಲರೂ ತಂಗಡ ತಂಗಡ ಪಾಲ್ ಪಂಕ್ತಿ ಕೊಡ್‌ತಿತ್ ದೇವಡ ಕಾರ್ಯ ಯಶಸ್ವಿಯಾಪಕ್ ಜನ ಭಯಭಕ್ತಿಲ್ ಕೂಡಿಯಾಡ್‌ವ. ಕುಳಿಯಂಗ್ ಕೊಡ್‌ಪಾನ ಕೆಲವು ಕಡೆ ಸುತ್ತ್ ಮುತ್ತ್ ಜನ ಕೂಡಿತ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಇಲ್ಲಿಯೂ ಕೋಳಿ ಅರ್‌ಪಕ ಎಲ್ಲಾಡ ಮನೆಂಜಿ ಓರಂದ್ ಕೋಳಿ ಬಪ್ಪ. ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ತಿತಾನದು ಕೋಳಿನ ಚುಟ್ಟ್ ತಿಂಬದ್, ಕಳ್ಳ್ ಕುಡಿಪದೂ ನಡ್‌ಪ. ಇನ್ನನೆ ಪ್ರತಿಯೋರ್ ಕುಟುಂಬತ್ ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪ ಸೇವೆ ಮಾಡಿಯಂಡುಂಡ್. ಕೆಲವು ಭಾಗತ್‌ಲ್ ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪ ಕ್ರಮತ್ ಚೆನ್ನ ಚೆನ್ನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ, ಬದಲಾವಣೆ ಇಪ್ಪ. ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪದ್ ಮಳೆಗಾಲ ಪುಡಿಕಣೆಕೂ ನಡ್‌ಪ.
ಊರ್ ದೇವ:
ಊರ್‌ಲ್ ಕಾವೇರಮ್ಮೆ, ಇಗ್ಗ್‌ತಪ್ಪ, ಪೊವ್ವದಿ(ಭಗವತಿ), ಈಶ್ವರ, ಮಕ್ಕಿ ಸಾರ್ಥಾವು, ಮಲೆತಿರಿಕೆ, ಮಾದೇವ, ಭದ್ರಕಾಳಿ, ಬೈತೂರಪ್ಪ, ಕಡಪಾಲಪ್ಪ, ಬೊಟ್ಲಪ್ಪ, ಮೃತ್ಯಂಜಯ, ಪನ್ನಂಗಾಲತಮ್ಮೆ, ಮಾರಿಯಮ್ಮೆ, ಪೊನ್ನ್ ಮುತ್ತಪ್ಪ, ಅಯ್ಯಪ್ಪ, ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿ, ವಿಷ್ಣುಮೂರ್ತಿ, ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ, ಕಾಲಬೈರವ, ಕರ್ಂಗಾಳಿ, ಇನ್ನತ ಸುಮಾರ್ ದೇವ ಉಂಡ್. ಕಾಲತ್ ಗೊತ್ತ್‌ಮಾಡ್‌ನ ತಿಂಗತ್, ಇನ್ನತ ನಾಳ್‌ಲ್ ಈ ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಕಂಡೂಂದ್ ಕ್ರಮ ಉಂಡ್. ಪೊವ್ವದಿ, ಈಶ್ವರ ಕೂಡ್‌ನನೆಕೆ ಊರ್‌ದೇವಕ್ ಪ್ರಾಣಿ ಬಲಿ ಕೊಡ್‌ಪದ್ ಇಲ್ಲೆ. ಆಚೇಂಗಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ ಕೂಡ್‌ನ ಬನತ್ ಇಲ್ಲೆ ಕಲ್ಲ್‌ಕ್ ಬಲಿ ಕೊಡ್‌ಪದ್ ಉಂಡ್. ಊರ್‌ಲ್ ನಮ್ಮೆಕ್ ಪನ್ನೆರಂಡ್ ದಿನ ಮಿಂಞ ನಮ್ಮೆಕಟ್ಟ್ ಇಟ್ಟಿತ್, ಶುದ್ದ ಮುದ್ರಿಕೆಲ್ ಇಪ್ಪ. ಊರ್‌ಲ್ ಎರ್ಚಿ ಮಾಡತೆ, ಮಂಗಲ ಮುಂಜಿ ಕಯಿಕತೆ, ಮರಗಿಡಕೆತ್ತತೆ, ಕಟ್ಟ್ ಬುದ್ದ ಕಟ್ಟ್‌ಪಾಡ್ ಮಾಡುವ. ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ನಮ್ಮೆ ನಡತುವ ಕ್ರಮ ಊರ್ಂಜ ಊರ್‌ಕ್ ದುಂಬಾ ವ್ಯೆತ್ಯಾಸ ಉಂಡ್. ಕೆಲವು ಕಡೆ ನಮ್ಮೆನ ದಂಡ್ ದಿನಕ್ ತ್ತಕ, ಸುಮಾರ್ ಭಾಗತ್ ಮೂಂದ್ ದಿನಕೆತ್ತಣೆ ನಮ್ಮೆ ಮಾಡುವ. ಸುಮಾರ್ ಕಡೆ ಓರ್ ವಾರಕೆತ್ತಣೆ ನಮ್ಮೆನ ಮಾಡುವ. ಮುಖ್ಯಪಟ್ಟಿತ್ ದೇವಕ್ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ. ದೇವಳ ಕುಳಿಪ್‌ಚಿಡ್‌ವ. ಆಚೇಂಗಿ ಊರ್ಂಜ ಊರ್‌ಕ್ ಪದ್ದತಿ ಪರಂಪರೆಲ್ ಚೆರಿಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಉಳ್ಳನೆಕೆ ದೇವಡ ನಮ್ಮೆರ ಆಚರಣೆಲೂ, ದೇವಳ ಪೂಜುವಾತ್‌ಲೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಾಂಬ. ಪ್ರತಿಯೋರ್ ಊರ್‌ಲ್, ನಾಡ್‌ಲ್ ನಮ್ಮೆ ಆಚರಣೆ ದೇವಡ ಓರ್ ಕ್ರಮಕ್ ಒತ್ತಿತ್ ನಡ್ಂದಂಡುಂಡ್. ಇಂದ್ ನಾಡ್‌ರ ಸುಮಾರ್ ದೇವಸ್ಥಾನತ್‌ನ ಚಾಯಿ ಕೂಟಿತ್ ಅಷ್ಟಕಂದಕ ವರ್‌ಪ್‌ಚಿಡ್‌ವ, ಬ್ರಹ್ಮಕಲಶ ನಡ್ಂದಂಡುಂಡ್.
ಸುಮಾರ್ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಇಂದೂ ತಿರೋಳ ಬಪ್ಪದುಂಡ್. ಪಂಡೆಲ್ಲ ಎಲ್ಲಾ ದೇವಸ್ಥಾನತ್‌ಲೂ ತಿರೋಳ ಬಂದಂಡಿಂಜತ್. ಇಕ್ಕಿಕ್ಕ ಕಾಲ ಮಹಿಮೆಲ್ ಕೆಲವು ಕಡೆ ಮಾತ್ರ ತಿರೋಳ ಬಂದಿತ್ ದೇವ ತಕ್ಕ್ ಪರೆವ. ತಿರೋಳ ದೇವಡ ದರ್ಶನ. ದೇವ, ಪರಂದದೆಲ್ಲಾ ಆಪಂಜತ್. ಕಷ್ಟ-ಸುಖತ್‌ರ ಬಗ್ಗೆ ತಕ್ಕ್ ಪರಂದಿತ್ ಬಟ್ಟೆ ಬೊಳಿ ಕಾಟ್‌ವಂಜತ್. ಇಂದೂ ದೇವ ನಂಬ್‌ನಯಿನ ಕೈಬುಟ್ಟಂಡಿಲ್ಲೆ. ಆಚೇಂಗಿ ತಿರೋಳ ಕಾಂಬ್‌ಲೆ. ದೇವ ಬಂದದು ಎಲ್ಲಾ ದೇವಳೂ ಮಲಯಾಳ ತಕ್ಕ್‌ನೇ ಪರೆವ. ಕಾರಣ ದೇವಳ ಬುಟ್ಟಕ ಎಲ್ಲಾ ದೇವಳೂ ಮಲಯಾಳತ್ ಪರೆವ. ನಾಡ್‌ರ ಸುಮಾರೆಲ್ಲಾ ದೇವ ಕೇರಳತ್ಂಜ ಬಂದದ್ಂದ್ ಎಣ್ಣುವಾನಗುಂಡ್ ಮಲಯಾಳ ತಕ್ಕ್ ಪರಂದ್ಂಡ್ ಉಂಡ್. ಗುರುಕಾರಣ ವರಂದ್ ಬಂದಿತ್ ಕೊಡವ ತಕ್ಕ್ ಪರೆವ. ತೆರೆಲ್ ಬೀರ, ಕಾರಣ ಕೊಡವ ತಕ್ಕ್ ಪರ್ಂದಕ, ರಾಹು ಗುಳಿಗ, ಪಂಜುರುಳಿ ಇನ್ನತ ತೆರೆ ತುಳು ಭಾಷೆಲ್ ಪರೆವ.
ಕಾಲತ್‌ಲ್ ಮೂಂದ್ ಬಲ್ಯ ನಮ್ಮೆನ ಕೊಡವ ಆಚರಿಚಿಡ್‌ವ. ಅಲ್ಲತೆ ಶಿವರಾತ್ರಿ, ಯುಗಾದಿ, ಬಿಸು, ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ಷಷ್ಠಿ, ಕ್‌ರ್‌ಷಷ್ಠಿ ಇನ್ನತ ಚೆರಿಯ ನಮ್ಮೆ ನಾಳ್‌ನೋ ಜನ ಆಚರಿಚಿಡ್‌ವ. ಷಷ್ಠಿನ ನಂಗಡಲ್ಲಿ ಓರ್ ನೇರ ಪಟ್ಟಣಿ ಇಂಜಿತ್ ಪೊರ್ಮೆ ಅಡಿಗೆ ಮಾಡಿತ್ ಮೀದಿ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಉಂಬದೂ ಉಂಡ್. ಪೊಲಾಕ ನೇರತೆ ಮನೆಂಜಿ ಪಾಯಸ, ಕೂಳ್ ಕರಿ ಮಾಡ್‌ವಚ್ಚಕ್ ಅಕ್ಕಿ, ತರಕಾರಿ, ಬೆಲ್ಲ ಇನ್ನತಾನ ಎಡ್‌ತಂಡ್ ಪೋಯಿತ್ ಪೊಳೆ ಕರೆ ಇಲ್ಲೆ ತೋಡ್ ಕರೆಲ್ ಮಣ್ಣ್‌ರ ಇಲ್ಲೆ ಕಲ್ಲ್‌ರ ಒಲೆ ಕೂಟ್‌ವ. ಪಚ್ಚೆ ನೀರ್‌ಲ್ ಕುಳ್‌ಚಿತ್ ಅಡಿಗೆ ಮಾಡಿತ್ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯಂಗ್ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿತ್ ಮೀದಿ ಬೆಪ್ಪ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಎಲ್ಲಾರೂ ಉಂಡಿತ್ ಷಷ್ಠಿಫಲ ಪಡ್ಂದವ. ಕೊಡಗ್‌ಲ್ ಕೇಳಿ ಪಟ್ಟ ಅಮ್ಮತ್ತಿ-ಒಂಟಿಯಂಗಡಿ ಪಕ್ಕತ ಬೈರಂಬಾಡ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಷಷ್ಠಿ ಪೂಜೆಕ್ ಪೇರ್ತ್ ಜನ ಪೋಪ. ಅಲ್ಲಿಕ್ ಷಷ್ಠಿ ವಿಶೇಷ ಬಸ್ಸ್, ವ್ಯಾನ್ ಸೌಕರ್ಯವೂ ಇಪ್ಪ. ಬೈರಂಬಾಡ ಷಷ್ಠಿಕ್ ಪೋನವು ಆ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯಂಡ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿಯಂಡ್ ಬಪ್ಪಕ, ತೋಟತ್ ತೂಂಗಿ ಕಳಿಪ ಬಾವಲಿರ ಕೂಟ್‌ನ ನೋಟಿತ್ ಕುಸಿ ಪಡ್‌ವ. ನಾಗಂಡ ಪೂಜೆಕ್ ಕೊಡಗ್‌ಕಾರ ಕುಕ್ಕೆಸುಬ್ರಮಣ್ಯಕ್, ಬೆಂಗಳೂರ್ ನಗರಕಾರ ಘಾಟಿ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯಕ್ ಪೋಯಿತ್ ಬಪ್ಪದೂ ಉಂಡ್.
ಪೊಮ್ಮಂಗಲ:
ಕೊಡಗ್‌ಲ್ ಪೊನ್ನಂಪೇಟೆ ನಾಡ್‌ರ ಬಿರುನಾಣಿರ ಕುತ್ತು ಭಗವತಿ ದೇವಸ್ಥಾನತ್‌ಲ್, ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗತ್ ಪೊಮ್ಮಂಗಲ ನಡ್‌ಪ. ದೇವಕ್ ಪರಕೆ ಪೊರ್‌ತಂಡ್ ಕಾಲತ್‌ರ ನಮ್ಮೆಯಂದ್ ಕ್‌ಣ್ಣಂಗ ಮಂಗಲಕರ್ತಿರ ಪೊರಪಾಡ್‌ಲೂ, ಮೂಡಿಯ ಮಂಗಲಕಾರಂಡ ಪೊರಪಾಡ್‌ಲೂ ದೇವಡ ಕೂಡೆ ಮಂಗಲ ಕಯಿಚವದ್ ನಡ್‌ಪ. ಪದ್ದತಿ ಪೋಲೆ ಮಂಗಲ ನಡ್‌ಪನೆಕೆ ಕಾಗದ ಮುದ್ರಿಚಿಟ್ಟಿತ್ ಹಂಚಿತ್, ಊರ್ ನಾಡ್‌ಕಾರಳ ಕಾಕಿತ್ ಪೊಮ್ಮಂಗಲ ಕಯಿಪ. ಊರ್‌ಲ್ ಮಕ್ಕಡ ಪೆದತ್ ಪೆರಿಯವು ಪರಕೆ ಕೆಟ್ಟಿತಿಪ್ಪ. ಪರಕೆರ ಕ್ರಮ ಪೋಲೆ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ ಬಪ್ಪಕ ಮಂಗಲಕಾರ-ಮಂಗಲಕರ್ತಿ ಮಂಡೆಲ್ ಚೊಂಬುರ ಕಳಸ ಬೆಚ್ಚಂಡ್ ಬರಂಡು. ಈ ಪೊಮ್ಮಂಗಲತ್ ಮಂಗಲ ಪೋಲೆತ ಪಣ ಕೆಟ್ಟ್‌ವದ್ ನಡ್‌ಪ. ಕೊಂಬ್ ಕೊಟ್ಟ್ ವಾಲಗ, ಆಟ್‌ಪಾಟ್ ಎಲ್ಲಾ ಇಪ್ಪ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ದೇವಡ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ ಮೂಂದ್ ಸುತ್ತ್ ಬಂದಿತ್ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿಯಂಡ್ ಪೋಪ. ತರಕಾರಿ ಕರಿರ ಊಟೋಪಚಾರತ್‌ನೋ ಬಳಂಬುವ. ಇಕ್ಕಿಕ್ಕ ಈ ಪೊಮ್ಮಂಗಲಕ್ ದುಂಬಾ ಜನ ಭಕ್ತಿ ಬಾವತ್ ಕೂಡಿಯಾಡಿಯಂಡ್ ಉಂಡ್.
ಶಿವರಾತ್ರಿ ನಮ್ಮೆರಂದ್ ಮಕ್ಕ ವೇಷ ಇಟ್ಟಂಡ್ ಬೋಡುವಕ್ ಪೋಪ. ಇರ್ ಪೊಲಣೆ ಬೋಡಿತ್, ಕ್‌ಟ್ಟ್‌ನ ಅಕ್ಕಿ, ಪಣತ್ ಪೊಲಾಕ ಪೊಳೆ ಇಲ್ಲೆ ತೋಡ್ ಕರೆಲ್ ಪಾಯಸ ಮಾಡಿತ್ ಉಂಡಿತ್, ಪಣತ್‌ನ ಅಕ್ಕಿನ ಹಂಚಿಯಂಡ್ ಬಪ್ಪ. ಇದ್ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಜಾಗರಣೆ ಪಿಂಞ ಬೋಡಿತ್ ನಂಗಡ ಕರ್ಮಫಲ ತ್ತವಂಡೂಂದ್ ಪದ್ದತೀಂದ್ ಎಣ್ಣ್‌ವ. ಅನ್ನನೆ ಶಿವರಾತ್ರಿಯಂದ್ ತರಕಾರಿ ತೋಟ, ಪುಳಿ ಪಣ್ಣ್ ತೋಟತ್ಂಜ ಕಪ್ಪದೂ ಉಂಡ್. ಶಿವರಾತ್ರಿ ದಿನ ಕಟ್ಟಕ ಶಿಕ್ಷೆ ಕೊಡ್‌ಪದಿಲ್ಲೆ. ಆಚೇಂಗಿ ಇಕ್ಕಿಕ್ಕ ಶಿವರಾತ್ರಿಲ್ ವೇಷ ಇಟ್ಟಂಡ್ ಬೋಡ್‌ವದ್, ಕಪ್ಪದ್ ಕಮ್ಮಿಯಾಯಿಟಿತ್.
ಇಕ್ಕಿಕ್ಕ ವರಮಹಾಲಕ್ಮಿ, ಗೌರಿ ಗಣೇಶ, ದಸರಾ, ಆಯುಧಾ ಪೂಜೆ, ದೀಪಾವಳಿ ನಮ್ಮೆನೋ ಕೊಡಗ್‌ಕಾರ ಏರ ಭಕ್ತಿಲ್ ಆಚರಿಚಿಡ್‌ವದುಂಡ್. ನಗರ ಜೀವನಕ್ ಹೊಂದಿಯಂಡ್ ಪೋಯಂಡುಳ್ಳ ಎಲ್ಲಾ ಜನಳೂ ಕ್ಯಾಲೇಂಡರ್‌ರ ನಮ್ಮೆನ ಅನುಸರಿಚಿಡುವ ಕಾಲ ಬಂದಿತ್. ಮನೆದೇವ, ಊರ್ ದೇವ, ನಾಡ್ ದೇವಡ ಕೂಡೆ, ಲೋಕತ್‌ರ ದೇವಳೋ, ಆಚರಣೆನೋ ಮಾಡ್‌ವ ಭಕ್ತಿ ಬೆಚ್ಚಂಡಿತ್. ಜನಕ್ ದೇವಡ ಸೇವೆ ಮಾಡ್‌ವ ಶಕ್ತಿಯೂ ಕೂಡಿಬಂದಿತ್. ಕೊಡವಾಮೆಲ್ ಇದೆಲ್ಲಾ ಓರ್ ವಿಶೇಷ ಭಕ್ತಿರ ಆರಾಧನೇಂದ್ ಎಣ್ಣ್‌ನಕ ತಪ್ಪಾಪಕಿಲ್ಲೆ. ಇದೇ ಅಲ್ಲತೆ ಕೊಡಗ್‌ರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಅಲ್ಲತೆ ನೆರೆ ಜಿಲ್ಲೆ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ, ಉಡುಪಿ, ಪಿಂಞ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರ್ ಜಿಲ್ಲೆರ ಕೇಳಿ ಪಟ್ಟ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ, ಧರ್ಮಸ್ಥಳ, ಕೊಲ್ಲೂರ್, ಕಟೀಲ್, ಅನ್ನಪೂರ್ಣೇಶ್ವರಿ, ಗೋಕರ್ಣ, ಶೃಂಗೇರಿ ಇನ್ನತ ಅದೆಚ್ಚಕೋ ದೇವಸ್ಥಾನಕೂ ಅನುಕೂಲ ಆಪಕಲೂ, ಪರಕೆ ಪೊತ್ತಿತೂ ಪೋಯಂಡಿಪ್ಪ. ನಾಡ್‌ರ ಪೊರ್ಮೆತ ತಿರುಪತಿ, ಮಂತ್ರಾಲಯ, ಸಾಯಿಬಾಬ ಇನ್ನನೆ ಕೇಳಿಪಟ್ಟ ಸುಮಾರ್ ದೇವಡಲ್ಲಿಕೂ ಪೋಪ.
ನಂಗಡಲ್ಲಿ ನಾಡ್‌ರ ಯುಗಾದಿ ನಮ್ಮೆನೋ ಪುದಿಯ ಕಾಲಾಂದ್ ಭಯಭಕ್ತಿಲ್ ಪೂಜಿಯಂಡ್ ಬಂದಿತ್. ಅಂದ್ ಮನೆ ಮಾರ್ ಮನಾರ ಮಾಡಿತ್, ಕುಳ್‌ಚಿ ತಳ್‌ಚಿತ್ ಮನೆಕ್ ಮಾಂಗೆ ತೊಪ್ಪುರ ತೋರಣ ಕೆಟ್ಟ್‌ವ. ಬೇವು ತೊಪ್ಪುನ ತೂಕ್‌ವ. ಮನೆಲ್ ಬೇವು ಬೆಲ್ಲ ಅರ್‌ತಿತ್ ಎಲ್ಲಾರೂ ತಿಂಬ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಪಾಯಸ ಮಾಡಿತ್ ಉಂಬ. ಮೊದ್‌ರ ಪುಟ್ಟ್ ಮಾಡಿತ್ ಕುಸಿಲ್ ಇಪ್ಪ. ಇಂದೂ ಯುಗಾದಿ ನಮ್ಮೆನ ನಂಗಡ ಜನಾಂಗ ಸೌರಮಾನ ಯುಗತ್‌ರ ಆದೀಂದೂ, ಮುಖ್ಯಪಟ್ಟ ದಿನಾಂದೂ ಆಚರಣೆ ಮಾಡ್‌ವ. ಪೊಲಾಕ ಊರ್‌ರ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆ ಪುರಸ್ಕಾರ ಮಾಡ್‌ಚಿಡ್‌ವ. ಚೆನ್ನಕಾಲ ಬಯ್ಯಕೆತ್ತಣೆ ಕಾಲತ್ ಬಿಸು ಸಹ ಮುಖ್ಯಪಟ್ಟ ನಮ್ಮೆಯಾಯಿತ್ ಇಂಜತ್. ಬೇಲ್ ಉಪ್ಪದ್ ಕಮ್ಮಿಯಾಯಂಡ್ ಬಂದನೆಕೆ, ಯಂತ್ರೋಪಕರಣ ಬಂದದು ಉಪ್ಪದ್ ಇಲ್ಲತಾಂಗ್ ಬಿಸುನ ಚೆನ್ನಮಟ್ಟಿಗೆ ಬರಿಕ್ ಬೆಚ್ಚನೆಕೆ ಆಯಿಟಿತ್. ಬಿಸುವಂದ್ ನೇಂಗಿ ನೊಗ ಎಡ್‌ತಿತ್ ಎತ್ತಳ ಬೇಲ್‌ಕ್ ಆಟಿಯಪೋಯಿತ್ ಸೂರ್ಯಂಗ್ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿತ್, ನಾಲ್ ಸಾಲ್ ಉತ್ತಿತ್ ಆರಂಭ(ಬೇಲ್ ಪಣಿ) ಸುರು ಮಾಡ್‌ವಂಜತ್. ಅಂದ್ಂಜ ಬೇಲ್ ಪಣಿನ ಕೆಯ್ಯುವಂಜತ್. ಪಟ್ಟೆಮಣ್ಣ್ ಎಡಪ, ಏರಿ ಸರಿ ಇಲ್ಲತಾನ ಸೆರಿ ಮಾಡ್‌ವ, ಬೇಲ್‌ಕ್ ಗೊಬ್ಬರ ಕಡತ್‌ವ, ತೋಡ್, ಬೇಲೇರಿ ಕರೆಕಾಡ್ ಕೆತ್ತುವ ಇತ್ಯಾದಿ ಪಣಿ ಕೆಯ್ಯುವಂಜತ್. ಬಾಕಿ ನಮ್ಮೆ ನಾಳ್‌ಲ್, ಮಳೆಗಾಲ ಕಯಿಂಜದು ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್ ಬಪ್ಪ. ಅದಾನದು ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ಲ್ ಕಾವೇರಿ ಚಂಗ್ರಾಂದಿ. ನವಂಬರ್-ಡಿಸಂಬರ್‌ಲ್ ಪುತ್ತರಿ ನಮ್ಮೆ ಬಪ್ಪ. ಇದ್‌ನೆಲ್ಲಾ ಊರ್-ನಾಡ್‌ಲ್ ಪೇರ್ತ್ ಭಕ್ತಿಲ್, ಗೌಜಿಲ್, ಕೂಡಿಯಾಡಿತ್ ಆಚರಣೆ ಮಾಡುವ.
ಕೈಲ್ ಪೊಳ್ದ್:
ಇದ್ ಮಳೆಗಾಲ ಕಯಿಂಜದು ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್ ಬಪ್ಪ ನಮ್ಮೆ. ಬೇಲ್ ಪಣಿ ತ್ಂದಿತ್ ಕೈಪ ನಮ್ಮೆಕ್ (ಎಲ್ಲಾ ಪಣಿ ಕಯಿಂಜದ್+ ಪೊವುದ್/ ಪೊಳ್ದ್) ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್ಂದ್ ಪೆದ ಬೆಚ್ಚಿತ್. ಇದತ್ ಎರ್ಚಿ, ಪುಟ್ಟ್, ಕಳಿ, ಪೈಪೋಟಿರ ವಿಶೇಷ ಕೂಡಿತುಂಡ್. ಮುಂಗಾರ್ ಸುರುವಾನದು ಬೇಲ್ ಪಣಿಕ್ ಇಳಿಂಜಿತ್, ನಾಟಿ ಆಕಣೆಕ್ ಬೋರೆ ಏದೇ ಪಣಿರತ್ತಟಿ ಪಂಡೇತ್‌ರವು ಪೋಪದಿಂಜಿಲೆ. ಪೇಟೆ ಕೋಟೆಕೂ ಪೋಕತೆ, ಕಾಡ್ ಜಾತಿ ಬೋಟೆಕ್ ಇಳಿಯತೆ, ನಮ್ಮೆ ನಾಳ್ ಬೆಚ್ಚವತೆ, ಮಂಗಲ ಮುಂಜಿ ಇಲ್ಲತೆ ಬೇಲ್‌ಪಣಿ ಕೆಯ್ಯುವಂಜತ್. ಬೇಲ್‌ರ ನಾಟಿ ಪಣಿ ತ್ಂದಾಂಗ್ ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್ ನಮ್ಮೆನ ಬೆಚ್ಚಂಡ್ ಬಂದಿತ್. ಆಚೇಂಗಿ ಇಂದ್ ಬೇಲ್ ಪಣಿಯೊಂದೇ ಅಲ್ಲ. ತೋಟಪಣಿಯೂ, ಮಿಶ್ರ ಬೊಳೆರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯೂ ಕೂಡಿತ್. ಯಂತ್ರೋಪಕರಣತ್‌ರ ಸೌಕರ್ಯ ಬಂದಿತ್. ಉಪ್ಪದ್ ಕಳ್‌ಪದ್, ತೋಟ ತೊಡಿಯತ್‌ರ ಕಚಡ, ಅಗತೆ, ಗಿಡ ನಡ್‌ಪ ಇನ್ನತ ನೂಯಿಟೆಟ್ಟ್ ಕೆಲಸಕಾರ್ಯ ಉಂಡ್. ಮಂಗಲ ಮುಂಜಿ ನಾಳ್ ಮಳೆಗಾಲತ್‌ಲೂ ಬೆಪ್ಪಕಾಯಿತ್. ಆಚೇಂಗಿ ಪಂಡೇತ ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್ ನಮ್ಮೆನ ಏದೇ ರೀತಿಲೂ ಕೈಬುಡತೆ ಗೌಜಿಲ್ ನಡತ್‌ವ. ನಾಡ್‌ಲ್ ತೆಂಗೆ ಬೊಡಿ ಪೈಪೋಟಿ, ಓಡ್‌ವ ಪಾರ್‌ವ ಪೈಪೋಟಿ ಸಭೆ ಸಮಾರಂಭ ನಡ್‌ಪ.
ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್ ನಮ್ಮೆಕ್ ಸುರುವಾನಾಂಗ್ ಸಮ್ಮಂಧಪಟ್ಟನೆಕೆ ಓರ್ ಪುರಾಣ ಕಥೆಯೂ ಉಂಡ್. ಪಾಂಡವಂಗಡ ಕಾಲತ್, ಅವು ಅಜ್ಞಾತ ವಾಸತ್ ಇಪ್ಪಕ, ಅಯಿಂಗಳ ಕಂಡ್‌ಪುಡಿಪಕ್ ಕೌರವಂಗ ಸಾಹಸ ಪಟ್ಟಂಡಿಂಜತ್. ಈ ಸಮಯತ್ ಯುದ್ದಕಾಯಿತ್ ಅರ್ಜುನ ಕಾಡ್‌ಲ್ ಸುಮಾರ್ ಆಯುಧತ್‌ನ ಮರತ್‌ರ ಪೋಟೆಲ್ ಒಳ್‌ಪ್‌ಚಿಟ್ಟ್ ಬೆಚ್ಚಿತಿಪ್ಪ. ಕೌರವಂಗ, ಪಾಂಡವಂಗಳ ಕಂಡ್‌ಪುಡಿಪಕ್ ಅಯಿಂಡ ಎತ್ತ ಕಡಚಿಯಳೆಲ್ಲ ಪುಡ್‌ಚಿತ್ ಓರ್‌ಕಡೆ ಕೂಟಿತಿಂಜತ್. ಇನ್ನನಾಪದು ಕೌರವಂಗ ನೇರೆ ಯುದ್ದಕ್ ತಯಾರಾಯಿತ್ ತೇಡಿಯಂಡ್ ಪೊರಟತ್. ಆ ಸಂದರ್ಭತ್‌ಲ್ ಕಾಡ್‌ಲ್ ರಾಜ ಉತ್ತರಕುಮಾರಂಗ್ ಅರ್ಜುನ ಸಾರಥಿಯಾಯಿತ್ ಪೊರಟತ್. ಆಚೇಂಗಿ ಕೌರವಂಗಡ ಸೈನ್ಯತ್‌ನ ಕಂಡಿತ್ ಉತ್ತರ ಕುಮಾರ ಬೊತ್ತಿಪೋಚಿ. ಆಚೇಂಗಿ ಅದ್‌ನುಂಡ್ ಅರ್ಜುನ ಬೊತ್ತತೆ, ಒಳ್‌ಪ್‌ಚಿಟ್ಟ್ ಬೆಚ್ಚ ಆಯುಧತ್‌ನೆಲ್ಲಾ ಮರತ್ಂಜ ಪೊರ್ಮೆ ಎಡ್‌ತಿತ್ ಕೌರವಂಗಡ ಎದಿಕೇ ಪೋರಾಡ್‌ವ. ಅಲ್ಲಿ ಯುದ್ದತ್ ಗೆಲ್ಲುವ. ಅಂದ್ ಆ ಆಯುಧ ಎಡ್‌ತ ದಿನತ್‌ನ ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್ಂದ್ ಆಯುಧಾ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್‌ವ ನಮ್ಮೆಯಾಯಿತ್ ಆಚರಿಚಿಟ್ಟಂಡ್ ಬಾತ್ಂದ್ ಎಣ್ಣ್‌ವ. ರಾಮಾಯಣತ್ ಶ್ರೀ ರಾಮ, ಉಗ್ರ ರಾಕ್ಷಸ ಖರದೂಷಂಡ ಕೂಟ್‌ಕಾರಳ ಸಂಹಾರ ಮಾಡುವಕ್ ತಾಂಡ ಬತ್ತಳಿಕೆಂಜ ಬಾಣ ಎಡ್‌ತ ದಿನತ್‌ನ ಕೈಲ್ ಪೊಳ್ದ್ಂದ್ ಆಚರಿಚಿಟ್ಟತ್ಂದ್ ಎಣ್ಣ್‌ವ.
ಇದಂಗ್ ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್ ನಮ್ಮೆಲ್ ಕತ್ತಿ ತೋಕ್ ಆಯುಧತ್‌ನ ಪೂಜುವ. ಪಂದಿಕರಿ ಕಡ್ಂಬುಟ್ಟ್, ಒಟ್ಟಿ ಪುಟ್ಟ್ ಕಳ್ಳ್‌ರ ಕೂಡೆ ಗದ್ದಳ ಮಾಡ್‌ವ. ನಾಡ್‌ರ ಕೆಲವು ಭಾಗತ್ ಚಿಂಙ್ಯಾರ್ 12 ಂಗ್(ಆಗಸ್ಟ್ 28) ನಮ್ಮೆ ನಡ್ಂದಕ ಸುಮಾರ್ ಕಡೆ ಚಿಂಙ್ಯಾರ್ 18 ಂಗ್(ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ 3) ನಮ್ಮೆ. ಈ ದಿನ ಕೊಡಗ್‌ಲ್ ನಮ್ಮೆರ ರಜ ಕೂಡ ಉಂಡ್. ಅಕ್ಕಾಕಣೆ ಬೇಲ್‌ರ ನಾಟಿ ಪಣಿ ತ್ಂದಿತಿರಂಡು. ಕರೆ ಮೂಲೆ ನಾಟಿ ನಡ್‌ಪಾನೋ ತ್ತ್‌ರಂಡು. ಇಂದ್ ಸುಮಾರ್ ಬೇಲ್‌ಲ್ ಇಂಜಿ, ಮಂಜ ಕೂಡ್‌ನನೆಕೆ ಕಾಫಿ ಯಾಲ, ಅಡಿಕೆ ನಲ್ಲಮಳು ಕೃಷಿ ಕಂಡಂಡುಂಡ್. ಮಿಶ್ರ ಬೊಳೆ ಬೊಳೆವ ಈ ಕಾಲತ್‌ಲೂ ನಮ್ಮೆರ ಆಚರಣೆಕ್ ಏದೇ ತೊಂದರೆ ಆಯಿತಿಲ್ಲೆ.
ನಮ್ಮೆರ ದಿನ ಆಚರಣೆಕ್ ಬೋಂಡಿಯಾನಚ್ಚಕ್ ಸಾಮಾನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೂಟಂಡು. ಮನೆಲ್ ಜನಕ್, ಬಂದಯಿಂಗಕ್ ಅವಶ್ಯ ಉಳ್ಳಚ್ಚಕ್ ಪಂದಿ ಎರ್ಚಿ, ಬೋರೆ ಕೊರಿ, ಕೋಳಿ ಎರ್ಚಿ ಕೂಟಲು. ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್‌ರ ಮುಖ್ಯ ಅಡಿಗೆ ಕಡಂಬುಟ್ಟ್ ಪಂದಿಕರಿ. ಅಂದ್ ಪೊಲಾಕ ಮನೆಲ್ ಉಪ್ಪ ಎತ್ತಳ ಕೊಟ್ಟ್ಂಜ ಪೊಳೆಕೋ, ತೋಡ್‌ಕೋ ಕೆರೆಕೋ ಆಟಿಯಪೋಯಿತ್ ಚಾಯಿಲ್ ಉದ್ದಿತ್ ಕತ್ತಂಡು. ಎಣ್ಣೆ ತೇಚಿತ್ ಮಿನಿಕಂಡು. ಬೇಲ್ ಉತ್ತ ಮಣ್ಣ್ ಕರೆನ ಎಡ್‌ತಿತ್ ಮನಾರ ಮಾಡಂಡು. ನೇಂಗಿ ನೊಗ, ತವೆ ಇತ್ಯಾದಿ ಉಪ್ಪ ಉಪಕರಣತ್‌ನ ಚಾಯಿತೆ ಕತ್ತಿತ್ ಮನೆರತ್ತಟಿ ಕೊಂಡ್‌ಬರಂಡು. ಬೇಲ್ ಉತ್ತವು ಕಾಲ್ ಕೈ, ಮೇಂಗಾಲ್‌ರ ಮಂಗರೆ ಎಡ್‌ತಿತ್, ಕುಳಿಚಿತ್ ಮನಾರ ಮಾಡಿಯವಂಡು. ಎತ್ತಳ ಕುರಿ ಇಟ್ಟಿತ್ ಅಲಂಕಾರ ಮಾಡಂಡು. ಮನೆಲ್ ಅಕ್ಕಿ ತರಿನ ಉಪ್ಪು ಇಟ್ಟಿತ್ ಇಂಗ್‌ಚಿಟ್ಟ್ ಮಾಡ್‌ನ ನೇಂಗಿ ಪುಟ್ಟ್ ಮಾಡಿತ್ ಎತ್ತಕ್ ತಿಂಬ್‌ಚಿಡಂಡು. ಎತ್ತ ಇಲ್ಲತೆ ಸುಮಾರ್ ಭಾಗತ್ ಈ ಎತ್ತಡ ನೇಂಗಿ ಪುಟ್ಟ್ ಸತ್ಕಾರ ಕಾಂಬಕ್ ಕ್‌ಟ್ಟುಲೆ.
ಅದಾನದು ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪ ಒಕ್ಕಡ ಮನೆರ ಬಾಡೆಲ್ ಎಲ್ಲಾರೂ ಕೂಡಿತ್ ಆಯುಧಾ ಪೂಜೆ ಮಾಡಂಡು. ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ಪಲಂಬ್ ಬಿರಿಚಿತ್, ಪುಣ್ಯತ್ ನೀರ್ ತಳಿಚಿತ್, ಮನೆರ ತೋಕ್ ಕತ್ತಿ ಆಯುಧತ್‌ನೆಲ್ಲಾ ಗೋಡೆಕ್ ತಾಕಿತ್ ಬೆಕ್ಕಂಡು. ಅದಂಗ್ ಪುಣ್ಯತ್ ನೀರ್ ತಳಿಚಿತ್ ತೋಕ್ ಪೂವ್, ಬೋರೆ ಡೇಲಿಯಾ, ಮಲ್ಲಿಗೆ ಇನ್ನತ ಪೂವ್ ಕೂಟಿತ್ ಆಯುಧತ್‌ನ ಅಲಂಕಾರ ಮಾಡಂಡು. ಚಾಂದ್ ಕುರಿ ತೇಚಿತ್ ಕೂಡ್‌ನ ಜನ ಎಲ್ಲಾ ನಿಂದಿತ್ ದೇವಳ ತೊತ್ತವಂಡು. ಒಕ್ಕತ್‌ರ ಪೆರಿಯವು ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್ ನಮ್ಮೆರ ಮಾರಿಪತ್ತ್ ದಂಡ್ ತಕ್ಕ್ ಪರಂದಿತ್ ದೇವಕ್ ಅಕ್ಕಿ ಕನಿಕಂಡು. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಮಾಡ್‌ನ ಅಡಿಗೆನ ಬಳಂಬಿತ್ ಊಟೋಪಚಾರ ಮಾಡಂಡು. ಉಂಡಿತಾನದು ಮಜ್ಜಣತ್‌ರ ಮೀದ ಊರ್‌ರ ಪರಂಬ್‌ಲ್ ಕಳಿ ಕೂಟಕ್ ಪೋಪ. ಅಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯಪಟ್ಟಿತ್ ತೆಂಗೆ ಬೊಡಿ ಪೈಪೋಟಿ ಇಪ್ಪ. ಮರತ್‌ರ ಕೊಡಿಲ್ ಕೋಲ್ ತೂಕಿತ್ ದಂಡ್ ಬರಿಲ್ ಬಾಳೆ ತೊಂಬಕೆ ಕಟ್ಟಿತ್, ಮಧ್ಯತ್ ತೆಂಗೆನ ತೂಕಿತಿಪ್ಪ. ಅದಂಗ್ ಪಾಯಿಂಟ್-ಟುಟು ತೋಕ್‌ಲ್ ಬೊಡಿ ಬೆಪ್ಪ. ಅಲ್ಲತೆ ಓಡ್‌ವ ಪಾರ್‌ವ, ಕ್ರೀಡಾ ಪೈಪೋಟಿಯೂ ನಡ್‌ಪ. ಗೆದ್ದಯಿಂಗಕ್ ಇನಾಮು ಕೊಡ್‌ತಿತ್ ಗೌರವಿಚಿಡ್‌ವ ಸಭೆಯೂ ನಡ್‌ಪ. ಊರ್‌ಕಾರೆಲ್ಲಾ ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್ ನಮ್ಮೆರ ಕ್ರೀಡಾಕೂಟತ್ ಕೂಡಿಯಾಡ್‌ವ. ನಗರತ್, ಕೊಡಗ್‌ರ ಪೊರಮೆ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆ ಉಳ್ಳ ಕೊಡವ, ಕೊಡವ ಸಮಾಜ, ಕೊಡವ ಸಂಘ, ಕೊಡವ ಕೂಟಕಾರಳೂ ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್‌ನ ಗೌಜಿಲ್ ಕಯಿಪ. ಸಭೆ ಸಮಾರಂಭ ಮಾಡಿತೂ, ಸಮಾಜ, ಸಂಘತ್‌ರ ಕಾಲತ್‌ರ ಒತ್ತೋರ್ಮೆ ಕೂಟ ಮಾಡಿತೂ ಆಚರಿಚಿಡ್‌ವ. ಕಟ್ಟಡ ಉಳ್ಳವು ಅಯಿಂಡದೇ ಕಟ್ಟಡತ್ ಮಾಡ್‌ನಕ, ಇಲ್ಲತವು ಕಟ್ಟಡ ಬಾಡಿಗೆ ಪಡಂದಿತೂ ನಮ್ಮೆ ಮಾಡ್‌ವ. ದೇಶ ವಿದೇಶತ್‌ಲೂ ಕೊಡವ ಕೈಲ್‌ಪೊಳ್ದ್‌ಲ್ ಕೂಡಿಯಾಡ್‌ವ.
ಕಾವೇರಿ ಚಂಗ್ರಾಂದಿ:
ಕಾವೇರಿ ಚಂಗ್ರಾಂದಿ ಕೊಡಗ್‌ಲ್ ಕುಲದೇವಿ ಕಾವೇರಿ ಮಾತೆನ ಪೂಜುವ, ಮಾತೆರ ತೀರ್ಥ ಕುಡಿಚಿತ್ ಪಾಪ ಕಳಂದವ ನಮ್ಮೆ. ‘ಕಾವೇರಿ’ಎಣ್ಣ್‌ನಕ ಕಾ=ಕಲ್ಮಶ ದೂರ ಮಾಡ್‌ವದ್, ವೇ=ಗೇನ ಮಾಡ್‌ನದೆಲ್ಲಾ ನೆರವೇರ್‌ವದ್, ರಿ=ಮೋಕ್ಷಂದ್ ಅರ್ಥ. ಇದ್ ತೊಲ್ಯಾರ್ 1ಂಗ್ (ಅಕ್ಟೋಬರ್ 17ಂಗ್) ನಡ್‌ಪ ಭಕ್ತಿಪ್ರಧಾನ ನಮ್ಮೆ. ಎಚ್ಚಕೋ ಕಾಲತ್ಂಜ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 17ಂದ್ ಇಲ್ಲೆ 18ಂದ್ ಕಾಲತ್ಂಜ ಕಾಲಕ್ ಸುಮಾರ್ ಅಂಜಾರ್ ಘಂಟೆರ ವ್ಯತ್ಯಾಸತ್ ಶ್ರೀಕಾವೇರಿ ಮಾತೆ ತಲಕಾವೇರಿಲ್ ತೀರ್ಥರೂಪತ್ ಉಕ್ಕಿ ಬಂದಿತ್ ನಾಡ್‌ರ ಭಕ್ತಕೋಟಿಕ್ ದರ್ಶನ ಕೊಡ್‌ಪ. ಕಾವೇರಿ ತೀರ್ಥೋದ್ಬವ ಎಣ್ಣ್‌ನಕ ಕುಂಡಿಕೆಂಜಿ ಉಕ್ಕಿ ಉಕ್ಕಿ ಬಪ್ಪ ಪುಣ್ಯತ್‌ರ ನೀರ್. ಇದ್ಂಡ ಬಗ್ಗೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿವರ ಇನ್ನನೆಯೂ ಉಂಡ್. ಸೂರ್ಯಗಿಂಜಿ ಗಾತ್ರತ್‌ಲ್ ಚೆರಿಯದಾಯಿತುಳ್ಳ ಚಂದ್ರ, ಭೂಮಿರ ಒರೇ ಉಪಗ್ರಹ ಆಯಿತ್ ಭೂಮಿರ ಸುತ್ತ್ ಸುತ್ತಿಯಂಡಿಪ್ಪ. ಇದಂಗ್ ತಾಂಡದೇ ಆನ ಆಕರ್ಷಣೆರ ಶಕ್ತಿ ಉಂಡ್. ಭೂಮಿಕೂ ತಾಂಡದೇ ಆನ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆ ಉಳ್ಳಾನಗುಂಡ್ ಭೂಮಿರ ಸುತ್ತು ಕೂಡಿತುಳ್ಳ ನೀರ್ ಮಾಮೂಲಾಯಿತ್ ಕೊಡಿಕ್ ಏರುವ ಪಿಂಞ ಅಡಿಕ್ ತಾರುವ ಕ್ರಿಯೆಲ್ ಇಪ್ಪ.
ಕರ್ತಬಾವು ಪಿಂಞ ಬೊಳ್‌ತ ಬಾವುರಂದ್ ಭೂಮಿ, ಚಂದ್ರ ಪಿಂಞ ಸೂರ್ಯ ಓರ್ ಲಂಬಕೋನತ್ ಬಪ್ಪಾನಗುಂಡ್ ಅಲ್ಲತೆ ಈ ಮೂಂದೂ ಒರೇ ದಿಕ್ಕ್‌ಲ್ ಉಳ್ಳಾನಗುಂಡ್ ಅದ್ಂಡ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಲ್ ನೀರ್ ಅದಿಯಾನ ಏರುವ, ತಾರುವದೂ ಆಯಂಡಿಪ್ಪ. ಇದ್ ನೇರಾನ ಸಂಗತಿ. ಭೂಮಿರ ಪೊರಮೆ ನಡ್‌ಪ ಈ ಜಲಕ್ರಿಯೆ ಭೂಗರ್ಭತ್‌ರ ಒಳ್‌ಲೂ ನಡ್‌ಪ. ತೊಲ್ಯಾರ್ ಚಂಗ್ರಾಂದಿಯಂದ್ ಕಾವೇರಿ ಕುಂಡಿಕೆಲ್ ಇದೇ ಪೋಲೆತ ಜಲಕ್ರಿಯೆರ ನೀರ್ ಏರಲ್ ಆಪಾಂದ್ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ರೀತಿಲ್ ಸತ್ಯ ಪಿಂಞ ವಿಶೇಷಪಟ್ಟದಾಯಿತುಂಡ್. ಆ ಕ್ಷಣತ್ ಉಕ್ಕುವ ನೀರ್ ಈ ಲೋಕಕ್ ಪುಣ್ಯ ತೀರ್ಥ ಆಯಿತುಂಡ್. ಇದಂಗೇ ಶ್ರೀ ಕಾವೇರಿ ತೀರ್ಥ ಎಚ್ಚಕ್ ಕಾಲ ಬೆಚ್ಚಕೋ ಪಾಳಾಕತೆ ಇಪ್ಪ. ಈ ತೀರ್ಥೋದ್ಬವತ್‌ರ ಗಳಿಗೆನ ನಲ್ಲ ಲೆಕ್ಕಾಚರತ್‌ರ ಜ್ಕೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರತ್ ಕಂಡ್‌ಪುಡಿಪದಾಯಿತುಂಡ್.
ನಾಡ್‌ಲ್ ಜನ ಕಾವೇರಿ ಚಂಗ್ರಾಂದಿ ನಮ್ಮೆನ ಭಕ್ತಿಲ್ ಆಚರಿಚಿಡ್‌ವ. ಒಕ್ಕತ್ ದೇವ ಕೊಡ್‌ಪ ಮನೆ ಇಲ್ಲೆ, ಮನೆ ಮನೆಲ್ ಚಂಗ್ರಾಂದಿರ ಕಣಿ ಪೂಜೆ ನಡ್‌ಪ. ಬೇಲ್‌ಕ್ ಬೊತ್ತ್ ಮರತ್‌ರ ಕೋಲ್‌ನ ಕುತ್ತಿತ್, ಬೊತ್ತ್ ಬಳ್ಳಿನ ಚಕ್ರಾಕಾರತ್ ಮಾಡಿತ್ ಬೊತ್ತ್‌ಕ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಅದ್ಂಡ ಕೂಟ್‌ಕ್ ಚೋಂದ ಬೊತ್ತ್ ಪೂವ್‌ನ ಅಲಂಕಾರ ಮಾಡ್‌ವ. ಕೆಲವು ಭಾಗತ್ ಬೊತ್ತ್‌ರ ಬದಲ್ ಕಾಂಡತ್‌ರ ಬೊತ್ತ್‌ನೋ ಮಾಡಿತ್ ಕುತ್ತ್‌ವ. ಇಕ್ಕಿಕ್ಕ ಪುಂಡ ಒಡತಿತೂ ಬೊತ್ತ್ ಮಾಡ್‌ವದೂ ಉಂಡ್. ಬೇಲ್‌ಕ್ ದೋಸೆ ಪುಟ್ಟ್ ಬೆಪ್ಪಕ್ ಮೂಂದ್ ಬೊತ್ತ್‌ನ ಮೂಂದ್‌ಮೂಲೆ ಆಯಿತ್ ಕುತ್ತಿತ್ ಬೊತ್ತ್‌ಬಳ್ಳಿ ಬೆಪ್ಪ.
ಕಾವೇರಿ ಚಂಗ್ರಾಂದಿ ನಮ್ಮೆಕ್ ಸುಮಾರ್ ಜನ ಕಾವೇರಿ ನೆಲೆ ತಲಕಾವೇರಿಕ್ ಪೋಪ. ತೀರ್ಥ ಕೊಂಡ್‌ಬಂದಿತ್ ಪಿತ್ಯಾಂದ್ ಮನೆಲ್ ಕಾವೇರಿ ಮಾತೆರ ಕಣಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್‌ವ. ತಲಕಾವೇರಿಲ್ ತೀರ್ಥೋದ್ಭವ ದಿನ ದುಂಬಾ ಜನ ಕೂಡಿತಿಪ್ಪಾಂದ್, ಸುಮಾರ್ ಜನ ತೀರ್ಥ ಬಂದದು ಇಲ್ಲೆ ಪಿತ್ಯಾಂದ್ ಸಹ ತಲಕಾವೇರಿಕ್ ಪೋಪ. ಮನೆಲ್ ಕಾವೇರಿ ಕಣಿ ಪೂಜೆನ ಭಕ್ತಿಲ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಅಂದ್ ಪೊಲಾಕ ನೇರತೆ, ಬೊಳಿ ಬೂವಾಂಗ್ ಮುಪ್ಪಡೆ ದೋಸೆ ಬೂಕಿತ್, ಬೆಲ್ಲತ್‌ಕುಂಬಳ ಕರಿ ಮಾಡಿತ್ ಮೂಂದ್ ಚೆರಿಯ ದೋಸೆನ ಎಡ್‌ತಂಡ್ ಕರಿ, ನೆಯ್ಯಿ ಎಲ್ಲಾ ಇಟ್ಟಿತ್ ಕೊಡಿಬಾಳೆ ಎಲ್‌ಕಂಡತ್ ತಿರಿ ಕತ್ತ್‌ಚಿಟ್ಟ್ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಬೇಲ್‌ರ ಮೂಲೆಲ್ ಮೂಂದ್ ಬೊತ್ತ್ ಕುತ್ತ್‌ನಾಂಡ ಮೇಲೆ ದೋಸೆಪುಟ್ಟ್ ಬೆಪ್ಪ. ಅದಾನದು ಮನೆನ ಒಡ್‌ಕಿ ತಳ್‌ಚಿತ್ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ಪಲಂಬ್ ಬಿರಿಚಿತ್ ಮುಕ್ಕಾಲಿ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಅದತ್ ತಟ್ಟೆಲ್ ಅಕ್ಕಿ ದುಂಬ್‌ಚಿಟ್ಟಿತ್ ಬೆಪ್ಪ. ಕಾವೇರಿ ಮಾತೆರ ಫೋಟೊ, ತಲಕಾವೇರಿ- ಭಾಗಮಂಡಲ ಫೋಟೋ ಇಲ್ಲೆ ವಿಗ್ರಹ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಪೂವ್‌ಲ್ ಅಲಂಕಾರ ಮಾಡ್‌ವ. ತರಕಾರಿನ ಕಾವೇರಿರ ಆಕಾರ ಮಾಡಿತೂ ಬೆಪ್ಪ. ಮನೆರ ಆಣಾಳ್ ಪೊಣ್ಣಾಳ್ ಮಕ್ಕ ಎಲ್ಲಾರೂ ಕೂಡಿತ್ ಮಾತೆನ ತೊತ್ತಿತ್ ಅಕ್ಕಿ ಕನಿಪ. ಕಣಿ ಪೂಜಿತಾನದು ಒಕ್ಕತ್ ಎಳಿಯವು ಪೆರಿಯಯಿಂಡ ಕಾಲ್‌ನ ಪುಡಿಕಂಡು. ತೀರ್ಥಪ್ರಸಾದ ಕೇಟಂಡ್ ಪೊರಮೆ ಬಂದಿತ್ ಫಲಹಾರ ಮಾಡಂಡು. ಫಲಹಾರತ್ ದೋಸೆ ಪಿಂಞ ಬೆಲ್ಲಕುಂಬಳ ಕರಿ ಕಡ್ಡಾಯ ಮಾಡಿತಿರಂಡು. ಅದಾನದು ಎಲ್ಲಾರು ಪಿರಿವ. ಕೊಡವ ಸಮಾಜ, ಕೊಡವ ಸಂಘ, ಕೊಡವ ಕೂಟಕಾರಳೂ ಕಣಿ ಪೂಜೆನ ನಡತ್‌ವ. ಕಟ್ಟಡ ಉಳ್ಳವು ಅಯಿಂಡದೇ ಕಟ್ಟಡತ್ ಮಾಡ್‌ನಕ, ಇಲ್ಲತವು ಕಟ್ಟಡ ಬಾಡಿಗೆ ಪಡ್ಂದಿತೂ ನಮ್ಮೆನ ನಡ್‌ತ್‌ವ. ಇಲ್ಲಿಯೂ ಬಂದ ಸದಸ್ಯಂಗಕ್, ಜನಕ್ ತೀರ್ಥ ಬಳಂಬ್‌ವ. ದೋಸೆ, ಕುಂಬಳಕರಿ ಕೂಡ್‌ನ ಪಲಹಾರ ಕೊಡ್‌ಪ.
ಕಾವೇರಿ ಚಂಗ್ರಾಂದಿ ಕಯಿಂಜಿತ್ ಪತ್ತ್ ದಿನತ್ ಪತ್ತಲೋದಿ ಮಾಡ್‌ವ. ಚತ್ತಯಿಂಗಕ್ ಎಡೆ ಇಡ್‌ವ, ಕಾರಣಂಗ್ ಕೊಡ್‌ಪಾನ ನಾಡ್‌ಲ್ ಆಚರಣೆ ಮಾಡ್‌ವ. ನಗರತ್ ಇದ್ಂಡ ಆಚರಣೆ ಪೇರ್ತ್ ಕಮ್ಮಿ. ಅಂದ್ ತಾಮನೆ ಮೂಡಿಯಳ ಕಾಕ್‌ಚಿಟ್ಟಿತ್ ಒಕ್ಕತ್ ಪೆರಿಯಯಿಂಡ ಮನೆಲ್ ಕಾರಣಂಗ್ ಕೊಡ್‌ಪಾನ ನಡತ್‌ವ. ವಾರಕ್ ಮುಪ್ಪಡೆ ಬಾಳೆಕೊಲೆ ಕೆತ್ತಿತ್ ಪಣ್ಣ್ ಮಾಡಂಡು. ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪನೆಕೆ ಪೂಜೆರ ಸಾಮಾನ್, ಕೋತ್ರಿ, ಚಳ್ಳೆ, ಕೊಡಿಬಾಳೆ ಎಲ್ಕಂಡ ಇನ್ನತಾನ ಕೂಟಂಡು. ಇದಂಗ್ ಕೋಳಿ ಅವಶ್ಯ. ಬೇಲ್ ತೋಡ್ಂಜ ಞಂಡ್, ಮೀನ್ ಪುಡ್‌ಚ ಬರಂಡು. ಇಕ್ಕಿಕ್ಕ ಬೇಲ್‌ಲ್ ಞಂಡ್ ಮೀನೂ ಇಲ್ಲತಾಯಿತ್. ಕೂಟ್‌ಕ್ ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ ಕಳ್ಳ್ ಅಲ್ಲತೆ ಅಡಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ ಇತ್ಯಾದಿಯೂ ಮಾಮೂಲ್ ದೇವಕ್ ಕೊಡ್‌ಪ ಸಾಮಾನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಬೋಂಡಿಚಾಪ.
ಮಜ್ಜಣತ್‌ರ ಮೀದ ಮನೆಲ್ ಕೂಡಿತ್ ಕಾರಣಂಗ್ ಕೊಡ್‌ಪಾನ ಕ್ರಮಪೋಲೆ ಶುದ್ದ ಮುದ್ರಿಕೆಲ್ ಮಾಡಂಡು. ಮನೆಲ್ ಆಳ್‌ರೂಪ ಉಂಡೇಂಗಿ ಅದ್‌ನೆಲ್ಲಾ ಎಡ್‌ತಿತ್ ಕುರಿ ಉಂಡೆ ಪೊಡಿಲ್(ಇಕ್ಕಿಕ್ಕ ಪಾತ್ರೆ ಕತ್ತುವ ಪೊಡಿಯೂ ಆಪ) ಪೊಡಿಲ್ ಕತ್ತಿತ್ ಮನಾರ ಮಾಡಂಡು. ಞಂಡ್, ಮೀನ್ ಚಾಯಿ ಕೂಟಿತ್ ಬೋರೆ ಕರಿ ಮಾಡಂಡು. ಕೈಪಕೆ ಬೋರೆ ತರಕಾರಿನ ಮುರ್‌ಚಿತ್ ಅಡಿಗೆ ಸುರು ಮಾಡಂಡು. ಕೋಳಿ(ತಾಮನೆ ಮೂಡಿಯ ಕೊಂಡ್‌ಬಂದಾನೋ ಕೂಟಿತ್) ನೆರ್‌ಚಿತ್ ಚಾಯಿ ಕೂಟಿತ್, ಕರಿ ಮಾಡಂಡು. ಎಲ್ಲ ಅಡಿಗೆ ತಯಾರಾನದು ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ಪಲಂಬ್ ಬಿರಿಚಿತ್, ಬಾಳೆಕೊಲೆ ಬೆಕ್ಕಂಡು. ಚೆರಿಯ ಬೆಂಚ್‌ನ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಚೋಂದ ವಸ್ತ್ರ ಬಟ್ಟೆ ಬಿರ್ಚಿತ್ ಅದತ್ ಮೂಂದ್ ಸೇರ್ ಅಕ್ಕಿ ತೊರ್ಂಜಿತ್, ಅಕ್ಕಿಲ್ ಆಳ್‌ರೂಪ ನಿಪ್ಪ್‌ಚಿಡಂಡು. ಬಾಕಿ ಎಡೆ ಇಡ್‌ವಕ್ ನಾಲ್ ಕೊಡಿಬಾಳೆ ಎಲ್ಕಂಡ ಬಿರಿಚಿತ್ ಈರಂಡ್ ಚಳ್ಳೆ ಬೆಕ್ಕಂಡು. ಒಂದಾನ ಗಣೋದಿ ಮಾಡಿತ್ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿರ ಎಡತೆ ಬರಿಲ್ ದೂರತ್ ಬೆಕ್ಕಂಡು. ಅಡಿಗೆ ಪಾತ್ರೆನೆಲ್ಲಾ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಕ್ ಕೊಂಡ್‌ಬಂದ್ ಬೆಚ್ಚಿತ್, ಬಾಕಿ ಮೂಂದಾಂಗ್ ಅಡಿಗೆನ ಚೆನ್ನ ಚೆನ್ನ ಬಳಂಬಿತ್ ಎಡೆ ಮಾಡಂಡು. ಓರ್ ಚಳ್ಳೆಕ್ ಕಳ್ಳ್, ಇಂಞೊಂದಾಂಗ್ ನೀರ್ ಬೂಕಿತ್ ಎಲ್ಲಾರ್‌ನೋ ಕಾಕಿತ್ ದೇವಳ ತೊತ್ತಿತ್ ದಂಡ್ ತಕ್ಕ್ ಪರಂದಿತ್ ಅಕ್ಕಿ ಕನಿಚಿತ್ ಚೆನ್ನ ನೇರ ಬೆಮ್ಮಾರಂಡು. ಅನ್ನನೆ ಕೈಮಡ ಪಕ್ಕತ್ ಇಂಜಕ ಅಲ್ಲಿಯೂ ಬೊಳ್‌ಚ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಮೀದಿ ಬೆಕ್ಕಂಡು. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಓರ್ ಎಡೆನ ಮನೆರ ಪೊರ್ಮೆ ಬೆಚ್ಚಿತ್, ಬಾಕಿ ದಂಡಾನ ಮನೆಕಾರ ಪಾಲ್‌ಟ್ಟಂಡ್ ತಿಂಗಂಡು. ಅದಾನದು ಕಳ್ಳ್ ಉಂಡೇಂಗಿ ಕುಡ್‌ಚಿತ್ ಊಟೋಪಚಾರ ಮಾಡಿತ್ ಮನೆಂಜಿ ಪಿರಿವ. ಇಲ್ಲಿಕ್ ಕಾರಣಂಗ್ ಕೊಡ್‌ಪದ್ ತ್ರುವ. ಪಿತ್ಯಾಂದ್ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿರ ಆಳ್‌ರೂಪತ್‌ನ ಎಡ್‌ತಿತ್ ಚೋಂದ ಕಾಗದತ್ ಸುತ್ತಿತ್ ಪೊಟ್ಟಿಲ್ ಬೆಪ್ಪ.
ಶ್ರೀ ಕಾವೇರಿ ಕ್ಷೇತ್ರತ್‌ರ ಭಾಗಮಂಡಲತ್ ಕಕ್ಕಡ ತಿಂಗತ್‌ರ ಕರ್ತಬಾವುರ ದಿನ(ಜುಲೈ-ಆಗಸ್ಟ್ ತಿಂಗತ್) ಪೊಲಿಂಕಾನ ನಮ್ಮೆ ಮಾಡ್‌ವ. ಮಳೆಗಾಲತ್ ದುಂಬಿತ್, ಮರ್ಂಜಿತ್ ಒಕ್ಕುವ ಕಾವೇರಿ, ನಾಡ್‌ರ ಜನಕ್, ಜೀವ ರಾಶಿಕ್ ಬಲ್ಯ ನಷ್ಟ ಕಷ್ಟ ಮಾಡತ್ತಿರಡ್ಂದ್ ಪೊಳೆಕ್ ವಿಶೇಷವಾನ ಪೂಜೆ ಇದ್. ಭಗಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಬಾಳೆತಟ್ಟೆರ ಮಂಟಪ ಮಾಡಿತ್ ಅದ್ಂಡ ಮಧ್ಯತ್ ಬೊಳ್‌ಚ ಬೆಚ್ಚಿತ್, ಕುಂಕುಮ, ಗಿಲೀಟ್‌ರ ಕರ್ತಮಣಿ, ಓಲೆ, ಪತ್ತಾಕ್, ಪಣ ಇಟ್ಟಿತ್ ಶ್ರೀ ಕಾವೇರಿ ಮಾತೆನ ಪೂಜುವ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಆ ಮಂಟಪತ್‌ನ ಪೊಳೆಕ್ ಕೊಂಡ್ ಬಂದಿತ್ ಪೂಜೆರ ಕೂಡೆ ನೀರ್‌ಲ್ ತೇಲಿ ಬುಡ್‌ವ. ಮಳೆಂಜ ಪೊಳೆಲ್ ನೀರ್‌ದುಂಬಂಡು. ದಾರ್‌ಕೂ ತೊಂದರೆ ಆಪಕಾಗಾಂದ್ ಓರ್ ಪೂಜೆ.
ಪುತ್ತರಿ:
ಕೊಡಗ್‌ರ ಬಲ್ಯ ನಮ್ಮೆ ಪುತ್ತರಿ. ಕೊಡವಡ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ನಮ್ಮೆ. ಪುತ್ತರಿ ಎಣ್ಣ್‌ನಕ ಪುದಿಯ ತರಿ(ಅಕ್ಕಿ)೦ದ್ ಅರ್ಥ. ಬೊಳೆ ಕೊಜ್ಜಿತ್ ಮನೆಕ್ ಕೊಂಡ್‌ಬಪ್ಪ, ಧಾನ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮಿರ ಪೂಜೆ ಪುತ್ತರಿ. ಕುಲದೇವ ಶ್ರೀ ಇಗ್ಗ್‌ತಪ್ಪನ ತೊತ್ತಿತ್ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್‌ವ. ವಾರಕೆತ್ತಣೆ ನಡ್‌ಪ ಪುತ್ತರಿಲ್ ನಾಡ್‌ರ ಜನ ಈಡ್ ಎಡ್‌ತಿತ್, ನೆರೆ ಕಟ್ಟಿತ್, ಕದ್ ಅರ್‌ತಿತ್ ಪುದಿಯಕ್ಕಿ ಕೂಳ್ ಉಂಬ. ಮನೆ ಪಾಡಿತ್, ಊರೋರ್ಮೆಲ್ ಪುತ್ತರಿನ ತ್ಪ. ಕೊಡಗ್‌ರ ಎಲ್ಲಾ ಜನಾಂಗಕಾರಳೂ ಪುತ್ತರಿ ನಮ್ಮೆಲ್ ನೇರೆ ಇಲ್ಲೆ ಬೋರೆ ತರತ್ ಕೂಡಿಯಾಡ್‌ವ. ಪುತ್ತರಿ ನವಂಬರ್ ಇಲ್ಲೆ ಡಿಸಂಬರ್ ತಿಂಗತ್‌ರ ಬೊಳ್‌ತ ಬಾವುರಂದ್ ರೊಹಿಣಿ-ಕೃತ್ತಿಕಾ ನಕ್ಷತ್ರತ್ ಎಣ್ಣ್‌ನಕ ಬಿರ್ಚ್ಯಾರ್ ತಿಂಗತ್ ನಡ್‌ಪ ನಮ್ಮೆ. ಅಕ್ಕಣೆಕ್ ಬೇಲ್‌ಲ್ ನಟ್ಟ ನೆಲ್ಲ್‌ಬೊಳೆ ಪಣ್ಣಾಯಿತ್ ನಿಂದಿತಿಪ್ಪ. ಪುತ್ತರಿ ನಾಳ್ ಮುಹೂರ್ತತ್‌ನ ಪಾಡಿ ಶ್ರೀ‌ಇಗ್ಗ್‌ತಪ್ಪ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಗೊತ್ತ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಇಡೀ ನಾಡ್‌ಕ್ ಇಗ್ಗ್‌ತಪ್ಪಂಡ ನೆಲೆರ ನಡಪು ಮೂಲ. ಪುತ್ತರಿಲ್ ಕೋಲಾಟ್ ಕೂಡ್‌ನನೆಕೆ ಕೊಡಗ್‌ರ ಗ್ರಾಮೀಣ ಕಲೆರ ಪ್ರದರ್ಶನವೂ ಇಪ್ಪ. ದೇವಡ ಅಲಂಕಾರ, ಎತ್ತ್ ಪೋರಾಟ, ವೇಷ ಭೂಷಣ, ಚಂಡೆ, ತಾಳ, ದುಡಿ ಸದ್ದ್‌ಲ್ ಪುತ್ತರಿ ಕಾಲತ್‌ಲ್ ವಿಶೇಷಪಟ್ಟ ನಮ್ಮೆಯಾಯಿತ್ ಎಲಂಗ್‌ವ. ಎಲ್ಲಾ ವೃತ್ತಿಕಾರಕೂ ಇದ್ ನಲ್ಲೋರ್ ಒತ್ತೋರ್ಮೆರ ನೈಪುಕ್, ಆದಾಯ ಫಲಕ್ ಕಾರಣ ಆಪ ನಮ್ಮೆಯಾಯಿತುಂಡ್.
ಪುತ್ತರಿಕ್ ಪಂಡ್ ಮನೆನ ಚುಣ್ಣ ಬಣ್ಣವಯಿಕುವಂಜತ್. ಮಕ್ಕಕ್ ಮರಿಯಕ್ ಮನೆಲ್ ಪುದಿಯ ಬಟ್ಟೆ, ಪಿಟಾಕಿ ಎಡ್‌ತ್ ಕೊಡ್‌ಪಂಜತ್. ಕುಂಬಾರ ಪುದಿಯ ಕುಡಿಕೆ, ಚಟ್ಟಿ ಕೊಂಡ್‌ಬಪ್ಪಂಜತ್. ಮೇದ ಪಲಂಬು, ಚೀಪೆ. ಮೊರ, ಕೆರಂಜಿ, ಪುತ್ತರಿ ಪಚ್ಚ ಕೂಡ್‌ನನೆಕೆ ಕೊಮ್ಮೆ ಇತ್ಯಾದಿನ ಕೊಂಡ್‌ಬಂದ್ ತಪ್ಪಂಜತ್. ಪಟ್ಟಿ ಕಂಡಿನ, ಕಳ ಓಣಿನ ಕೆರತಿತ್ ಚಾಯಿ ಕೂಟ್‌ವಂಜತ್. ಕೊಡಗ್‌ರ ಪೊರ್ಮೆ ಉಳ್ಳವು ವಾರತ್‌ರ ರಜತ್ ಪುತ್ತರಿಕ್ ಬಪ್ಪಂಜತ್. ಒಕ್ಕತ್, ಊರ್‌ಲ್ ಮನೆ ಪಾಡ್‌ಚಿಡ್‌ವಯಿಂಗ ಖರ್ಚ್ ವೆಚ್ಚಕಾಯಿತ್ ಪೇಚಾಡುವಂಜತ್. ಇಂದ್ ಆ ತರತ್‌ರ ಪಂಡೇತ ನಡಪುನ ಕಂಡ್‌ಲೇಂಗಿಯೂ ಆಚರಣೆಲ್ ಪುತ್ತರಿನ ಚಾಯೋಡೆ ನಡತ್‌ವ.
ಪುತ್ತರಿ ನಮ್ಮೆರ ನೆರೆ ಕಟ್ಟುವದ್, ಫಲಹಾರ, ಕದ್ ಎಡ್‌ಪದ್ ಕೂಡ್‌ನನೆಕೆ ಆಚರಣೆರ ನಡಪ್ ತೊಡಪ್‌ನ ಪದ್‌ನಂಜಿ ದಿನಕ್ ಮುಪ್ಪಡೆ ಇಗ್ಗ್‌ತಪ್ಪ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಜೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಕಾರ ಸುರು ಮಾಡ್‌ವ. ಜೋತಿಷ್ಯ ಎಣ್ಣಿತ್ ತಿರಿಚಪೋಲೆ ನಾಡ್‌ಲ್ ಪುತ್ತರಿ ನಮ್ಮೆ ಕಯಿಪ. ಬಿರ್ಚ್ಯಾರ್ ತಿಂಗತ್‌ರ ಕೃಷ್ಣ ಪಕ್ಷತ್‌ರ, ವಿಶಾಖ ನಕ್ಷತ್ರತ್ ಪುತ್ತರಿನಮ್ಮೆರ ಕಟ್ಟ್ ಬೂವ. ಕಟ್ಟ್‌ಬುದ್ದ ಸಮಯತ್ ಪ್ರಾಣಿಯಳ ಬೋಟೆಯಾಡ್‌ವದ್, ನಟ್ಟ ಬೊಳೆ ಕೊಯ್ಯುವದ್ ಮಾಡ್‌ವಕ್ಕಾಗ. ಮನೆಲ್ ಎರ್ಚಿ ಮಾಡ್‌ವಕ್ಕಾಗ. ಮರ ಬೂಕ್‌ವಕ್ಕಾಗ, ಮಂಗಲ, ಮಾದತ್‌ನೋ ನಡತುವಕ್ಕಾಗ. ಅಂದ್ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್‌ವದಲ್ಲತೆ, ಇಗ್ಗ್‌ತಪ್ಪಂಡ ಆದಿ ಸ್ಥಳ ಮಲ್ಮಕೂ ಪೋಯಿತ್ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್‌ವ. ಇಗ್ಗ್‌ತಪ್ಪ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಪುತ್ತರಿ ಕಲಾಡ್ಜ ನಮ್ಮೆ(ದೇವ ಪೊಳ್ದ್)ಬಿರ್ಚ್ಯಾರ್ ತಿಂಗತ್‌ರ ಕೃಷ್ಣ ಪಕ್ಷತ್‌ರ ಕೃತ್ತಿಕಾ ನಕ್ಷತ್ರತ್ ನಡ್‌ಪ. ನಾಡ್‌ಲ್ ಅದ್ಂಡ ಪಿತ್ಯಾಂದ್ ರೋಹಿಣಿ ನಕ್ಷತ್ರತ್ ನಾಡ್ ಪೊಳ್ದ್ ನಡ್‌ಪ.
ಪುತ್ತರಿಕ್ ಓರ್ ವಾರಕ್ ಮುಪ್ಪಡೆ ಬಾಳೆಕೊಲೆ ಕೆತ್ತಿತ್ ಪಣ್ಣಾಪಕ್ ತೂಕುವ. ದಂಡ್ ದಿನ ಮುಪ್ಪಡೆ ಬೈಟಾಪಕ ಊರ್‌ರ ಕೈಮಡತ್ ಇಲ್ಲೆ ಮಂದ್‌ಲ್, ಈಡ್ ನಡ್‌ಪ. ಪುತ್ತರಿ ನಮ್ಮೆನ ಕ್ರಮಪೋಲೆ ನಡತುವಕ್ ತಯಾರಿಯೂ ಅಕ್ಕು. ಊರ್‌ತಕ್ಕಂಡ ಮನೆಲ್ ಕೂಡಿತ್ ದೇವಳ ತೊತ್ತಿತ್, ಊಟೋಪಚಾರ ಮಾಡಿಯಂಡ್ ಮಂದ್‌ಕ್ ಇಲ್ಲೆ ಕೈಮಡಕ್ ಪೋಪ. ಅಲ್ಲಿ ಪದ್ದತಿ ಪೋಲೆ ನಾಡೆ ಕಾಕಿತ್ ಈಡ್ ಎಡ್‌ಪಾನ ನಡ್‌ತಿತ್ ಕೋಲಾಟ ಕಳಿಪ. ಪರೆ ಕಳಿನ ಕಳಿಪ. ಊರ್ ತಕ್ಕ ಕುಪ್ಯ ಚೇಲೆಲ್ ಇರಂಡು. ಮಕ್ಕ ಕೋಲ್ ಪೊಯ್ಯುವಕ್, ನಾಡೆ ಕಾಕುವಕ್ ಪಡಿಪ. ಪುತ್ತರಿರ ನಡಪ್‌ನ ಸುರುಮಾಡ್‌ವ. ದಂಡ್ ದಿನ ಈಡ್ ಎಡ್‌ತಿತ್ ಆನದು ಮೂಂದನೆ ಬೈಟ್ ಕದ್ ಎಡ್‌ಪ. ಕುಲದೇವ ಇಗ್ಗ್‌ತಪ್ಪಂಡ ನೆಲೆಲ್ ಆದಿಲ್ ಕದ್ ಅರ್‌ಪ ಸಂಪ್ರದಾಯ. ಇದ್‌ನ ದೇವಪೊಳ್ದ್ಂದ್ ಕಾಕ್‌ವ. ಅದಾನದು ನಾಡ್‌ಲ್ ಕದ್ ಕೊಯ್ಯುವ; ಇದ್ ನಾಡ್ ಪೊಳ್ದ್. ಇಗ್ಗ್‌ತಪ್ಪ ದೇವಸ್ಥಾನತ್‌ಲ್ ಮಿಂಞಲೇ ಪುತ್ತರಿ ಕದ್ ಎಡ್‌ಪ ನಾಳ್‌ನ ಗೊತ್ತ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಮನೆಲ್ ನೆರೆಕಟ್ಟುವಾನ, ಫಲಹಾರ ಮಾಡುವಾನ ಪಿಂಞ ಕದ್ ಎಡ್‌ಪ ನಾಳ್ ಗಳಿಗೆನ ಅರಿಚಿಡ್‌ವ.
ಶ್ರಿ ಇಗ್ಗುತಪ್ಪ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಕದ್ ಎಡ್‌ತ ಪಿತ್ಯಾಂದ್ ನಾಡ್‌ಲ್ ಕದ್ ಎಡ್‌ಪ ಕಾರ್ಬಾರ್ ಪುತ್ತರಿ. ಅಂದ್ ಪೊಲಾಕ ಊರ್‌ರ ಓರ್ ಜಾಗತ್(ಬನತ್) ಕುತ್ತಿಕ್ ಮುರಿಪದೂ ನಡ್‌ಪ. ಪ್ರತಿಯೋರ್ ಕುತ್ತಿರ ಒಕ್ಕಕಾರ ಕೂಡಿತ್, ಊರ್‌ರ ಪಟ್ಟನ ಕಾಕ್‌ಚಿಟ್ಟಿತ್ ಆ ಬನತ್‌ನೆಲ್ಲಾ ಕಡ್ಡಿ ಕಸ ಎಡ್‌ತಿತ್ ಮನಾರ ಮಾಡಿತ್, ಗಣೋದಿ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಕಲ್ಲ್‌ಕ್ ಚೆರಿಯ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್‌ವ. ಅಲ್ಲಿ ಕೊಂಡ್‌ಪೋನ ಅಕ್ಕಿಲ್ ಚೆನ್ನಂಗಾನ ಪಾಯಸ ಮಾಡಿತ್ ಉಂಬ. ಬಾಕಿ ಅಕ್ಕಿನ ಊರ್‌ರ ಲೆಕ್ಕತ್ ಬೆಚ್ಚವ. ಪಟ್ಟಂಗ್ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್‌ನ ದಕ್ಷಿಣೆ ಕೊಡ್‌ಪ.
ಬೈಟಾಪಕ ಒಕ್ಕತ್ ಪೆರಿಯಯಿಂಡ ಇಲ್ಲೆ ನಮ್ಮೆ ನಾಳ್ ತೆರಿಗೆ ನಡತ್‌ವಯಿಂಡ ಮನೆಲ್ ಮಕ್ಕ ಮರಿಯಾಯಿತ್ ಕೂಡ್‌ವ. ಪೊಲಾಕತಿಂಜ ನೆರೆ ಕಟ್ಟ್‌ವಕ್ ಬೋಂಡ್ಯ ಪಲಂಬು, ಅಚ್ಚಿನಾರ್, ಕುಂಬಳಿ, ಗೇರ್, ಆಲ ತೊಪ್ಪುನ, ಇರ್ಞೋಳಿ ಕೊಡಿನ ಕೂಟ್‌ವ. ಕಳತ್ ಬೋಟಿರ ಸುತ್ತ್‌ಮುತ್ತ್ ಕೆರತಿತ್ ಚಾಣ ಮುಕ್ಕಿತಿಪ್ಪ. ತಳಿಯತಕ್ಕಿ ತಟ್ಟೆ, ಕುತ್ತಿ ನೆಲ್ಲ ಕೂಟಿ ಬೆಪ್ಪ. ಮನೆರ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ಚೆರಿಯ ಬೆಂಚ್ ಇಲ್ಲೆ ಸ್ಟೂಲ್ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಬಳ್ಳ ಪಾನಿ ನೆರ್‌ಪ(ನಿಪ್ಪ್‌ಚಿಡ್‌ವ). ಬೈಟಾಪಕ ನಲ್ಲ ನೇರಕೊತ್ತಿತ್ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ಪೊಮ್ಮಕ್ಕ ಕೂಡಿತ್ ಓರ್ ಪುತ್ತರಿ ಪಚ್ಚ ಎಡ್‌ತಂಡ್ ನೆಲ್ಲ್ ದುಂಬ್‌ಚಿಟ್ಟಿತ್ ಅದ್ಂಡ ಕೊಡಿಲ್ ಓರ್ ಸೇರ್‌ಲ್ ನೆಲ್ಲ್ ಇಟ್ಟಿತ್, ಅದ್ಂಡ ಕೊಡಿಲ್ ಇಂಞೋರ್ ಮಾನತ್ ಅಕ್ಕಿ ದುಂಬ್‌ಚಿಟ್ಟ್ ಬೆಪ್ಪ. ಅದ್ಂಡ ಕೊಡಿಲ್ ಪುತ್ತರಿ ಕುಡಿಕೆ(ಚೆರಿಯ ಕುಡಿಕೆ)ಲ್ ಅಕ್ಕಿಪೊಡಿ ಇಟ್ಟಿತ್ ಬೆಪ್ಪ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಮನೆಲ್ ಎಲ್ಲಾರೂ ಕೂಡಿತ್ ದೇವಳ ತೊತ್ತಿತ್ ಕುತ್ತಿ ದುಂಬ್‌ಚಿಡ್‌ವ. ಕುತ್ತಿನೋ ಬಳ್ಳ ಪಾನಿರ ಕೊಡಿಲ್ ಬೆಪ್ಪ. ಪುಂಡತ್‌ರ ಕುತ್ತಿಲ್ ಕೊಯಿಕತ್ತಿ, ಚೆನ್ನ ಪಾಲ್, ತೇನ್, ನೆಯ್ಯಿ, ಎಳ್ಳ್, ಶುಂಠಿ, ತೆಂಗೆ ಚೂರ್, ಕೈಪಕೆ ಮುಳ್ಳ್‌ನ ಇಟ್ಟಿತಿಪ್ಪ. ಅದ್‌ನ ಪಕ್ಕತ್ ಮುಕ್ಕಾಲಿ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಬೆಪ್ಪ. ಅದತ್‌ಲ್ ತಳಿಯತಕ್ಕಿ ಬೊಳ್‌ಚ, ಕೊಡಿಯಲಡಿಕೆ ಎಲ್ಲಾ ಬೆಕ್ಕಂಡು. ಕುತ್ತಿ ಎಡ್‌ಪವು ಬೊಳ್‌ತ ಕುಪ್ಯ ಇಟ್ಟಂಡ್ ಮಂಡೆ ತುಣಿ ಇಟ್ಟಿತ್, ಎದೆರ ಮಧ್ಯತ್ ಎಡತೆ ಬರಿಂಜ ಬಲತೆ ಸೊಂಟಕ್ ಬಪ್ಪನೆಕೆ ವಸ್ತ್ರ ಕೆಟ್ಟಿತಿರಂಡು. ನೆರೆ ಕಟ್ಟ್‌ವ ಸಾಮಾನ್ ಎಡ್‌ತಂಡ್, ಮನೆಂಜ ತಳಿಯತಕ್ಕಿ ತಟ್ಟೆ ಸಮೇತ ಕಳತ್ ಬೋಟಿರ ಎದಿಕೆ ಪೂರ್ವ ದಿಕ್ಕ್‌ಕ್ ಅಡ್ದಲಾಯಿತ್ ಪಲಂಬು ಬಿರಿಚಿತ್ ಅದತ್ ಮುಕ್ಕಾಲಿ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ತಳಿತಕ್ಕಿ ಬೊಳ್‌ಚ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ನೆರೆಕಟ್ಟ್‌ವ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮಾಡ್‌ವ. ಕೈಮಡ ಪಕ್ಕತ್‌ಲ್ ಉಂಡೇಂಗಿ ಅಲ್ಲಿಯೂ ಬೊಳ್‌ಚ ಕತ್ತ್‌ಚಿಡಂಡು. ಪೊಲಿ ಪೊಲಿ ದೇವಾಂದ್ ದೇವಳ ಕಾಕ್‌ವ. ನೆರೆನ ಕತ್ತಿಕ್ ಕೆಟ್ಟಿಯಂಡ್, ಬೋಟಿಕೂ ಕಟ್ಟಿತ್ ಮನೆಕ್ ಬಂದಿತ್ ಪುತ್ತರಿ ಕಳಂಜಿರ ಫಲಾಹಾರ ಮಾಡ್‌ವ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಮಂದ್‌ಕ್ ಇಲ್ಲೆ ಕೈಮಡಕ್ ಪೋಂಡು. ಅಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಒಕ್ಕಕಾರ ಕುತ್ತಿ ಸಮೇತ ಬಂದ್ ಕೂಡ್‌ವ. ಊರ್‌ತಕ್ಕಂಡ ಮನೆಂಜಿ ಕೊಂಬ್‌ಕೊಟ್ಟ್ ವಾಲಗಾಯಿ ಕುತ್ತಿ ಎಡ್‌ತಂಡ್ ಬಪ್ಪ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಎಲ್ಲಾ ಒಕ್ಕಕಾರ ಕೂಡಿತ್ ಊರ್ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ ಬಂದಿತ್ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿತ್ ದೇವಡ ಬೇಲ್‌ಲ್ ಕದ್ ಕೊಯ್ಯುವಕ್ ಪೋಪ. ಅಲ್ಲಿ ಊರ್ ತಕ್ಕ, ಒಕ್ಕಡ ಕುತ್ತಿ ಎಡ್‌ತವು ಬೇಲ್‌ಕ್‌ಳಿಂಜಿತ್ ಬೊಳೆಕ್ ನೆರೆ ಕಟ್ಟ್‌ವ. ಕುತ್ತಿಲ್ ಉಳ್ಳ ತೇನ್ ನೆಯ್ಯಿನ ಬೊಳೆರ ಬುಡಕ್ ಬೂಕಿತ್, ಎಲ್ಲಾ ಒಕ್ಕಚೆ ಕೂಡಿತ್ ದೇವಳ ಕಾಕಿತ್ ಕದ್ ಅರ್‌ಪ. ಸುರೂಲ್ ಕದ್ ಅರ್‌ಪಕ ಅಂಜಿ ಇಲ್ಲೆ ಏಳ್ ನುಲಿನ ಅರ್‌ಕಂಡು. ಬೊಡಿ ಪೊಟ್ಟ್‌ಚಿಡ್‌ವ. ಪಿಟಾಕಿ ಸದ್ದ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಪೋನಯಿಂಗಕೆಲ್ಲಾ ಕದ್ ಅರ್‌ತ್ ಕೊಡ್‌ತಿತ್ ದೇವಳ ಕಾಕಿಯಂಡ್ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ ಬಂದಿತ್ (ಕೆಲವು ಕಡೆ ನೇರೆ ಮನೆಕ್ ಪೋಪ.) ದೇವಡ ನೆಲೆಲ್ ಕದ್ ಇಟ್ಟಿತ್ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿತ್ ದೇವಳ ತೊತ್ತಿತ್ ಆಯಾ ಒಕ್ಕಕಾರ ಅಯಿಂಡಯಿಂಡ ಮನೆಕ್ ಪೊರಡ್‌ವ. ಕದ್ ಮನೆಕ್ ಎತ್ತಣೆಕೆಯೂ ಬಾಯಿಲ್ ಪೊಲಿ ದೇವಾಂದ್ ದೇವಳ ಕಾಕಿಯಂಡ್ ಇರಂಡು.
ಸುಮಾರ್ ಒಕ್ಕತ್ ಅಯಿಂಡದೇ ಬೇಲ್‌ಲ್ ಕದ್ ಎಡ್‌ಪಾನೋ ನಡತ್‌ವ. ಊರ್‌ಲ್ ಕದ್ ಎಡ್‌ತದು ಅಯಿಂಡ ಬೇಲ್‌ಕ್ ಪೋಪಕ ಮನೆಂಜಿ ತಳಿಯತಕ್ಕಿ ಬೊಳ್‌ಕಾಯಿತ್ ಪೊಮ್ಮಕ್ಕಳ ಕಾಕ್‌ಚಿಡ್‌ವ. ಎಲ್ಲಾರೂ ಕೂಡಿತ್ ಪೋಯಿತ್ ಅಲ್ಲಿಯೂ ಕುತ್ತಿ ಎಡ್‌ತವು ಬೊಳೆಕ್ ನೆರೆ ಕಟ್ಟಿತ್ ಕದ್ ಅರ್‌ಪ. ಒಕ್ಕಕಾರಳೂ ಬೊಡಿ ಪೊಟ್ಟ್‌ಚಿಡ್‌ವ. ಪಿಟಾಕಿ ಸದ್ದ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಎಲ್ಲಾರೂ ಕೂಡಿತ್ ಕದ್ ಎಡ್‌ತಂಡ್ ಕಳಕ್ ಬಂದಿತ್ ಅಲ್ಲಿಯತ ಬೋಟಿರ ನೆರೆಕ್, ಪಲಂಬುಕ್ ಕದ್ ಇಟ್ಟಿತ್ ಮನೆಕ್ ಬಪ್ಪ. ಮನೆರ ಮೊಟ್ಟ್‌ಲ್ ಕದ್ ಕೊಂಡ್‌ಬಂದಯಿಂಗಕ್ ಕ್ಂಡಿಲ್ ಪಾಲ್‌ನ ಬಾಯಿಕ್ ಕೊಡ್‌ಕಂಡು. ಅಯಿಂಡ ಕಾಲ್‌ಕ್ ಬಿಸಿ ನೀರ್ ಬೂಕಿತ್ ಒಳ್‌ಕ್ ಕಾಕ್‌ವ. ಮನೆಲ್ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ದುಂಬ್‌ಚಿಟ್ಟ್ ಬೆಚ್ಚ ಬಳ್ಳ ಪಾನಿಲ್ ಪಚ್ಚತ್ ಕದ್‌ನೆಲ್ಲಾ ಕೂಟಿತ್ ಬೆಪ್ಪ. ಒಕ್ಕತ್‌ರ ಕುತ್ತಿ‌ಎಡ್‌ತವು ಮನೆರೊಳ್‌ಲ್ ನೆಲ್ಲ್ ಇರ್ಂಜಿತ್ ಪುದಿಯಕ್ಕಿ ಮಾಡುವ. ಅದಂಗ್ ಬಾಳೆ ಪಣ್ಣ್, ತಂಬುಟ್ಟ್ ಪೊಡಿ, ಪಾಲ್, ತೇನ್ ಕೂಟಿತ್ ಏಳಕ್ಕಿ ಪುಟ್ಟ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಈ ಏಳಕ್ಕಿ ಪುಟ್ಟ್‌ಲ್ ಕಲ್ಲ್‌ಪರ, ಕೈಪಕೆ ಚೂರ್, ತೆಂಗೆ ಚೂರ್, ಎಳ್ಳ್, ಅಕ್ಕಿ, ಶುಂಠಿ, ಪೆರ್ಂಬುಕೊಡಿ ಕೂಟಿತಿಪ್ಪ. ಒಕ್ಕತ್‌ರ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿರ ಕೊಡಿಯತ ಬುಟ್ಟಕ್ ಆಲ ಎಲ್‌ಕಂಡತ್ ಏಳಕ್ಕಿ ಪುಟ್ಟ್‌ನ ಇಟ್ಟಿತ್ ಅಂಟ್‌ಚಿಡ್‌ವ. ಅಕ್ಕಿ ಪೊಡಿ ತಂಬುಟ್ಟ್ ಪೊಡಿ ಕಲಕಿತ್ ಬೆಚ್ಚಂಡ್, ಕೈಪಕೆನ ಅಡ್ಡ ಮುರ್‌ಚಿತ್ ಆ ಪಾದಿಲ್ ಕಲಕ್‌ನಾಂಗ್ ಮುಕ್ಕಿತ್ ಮನೆರ ಕಂಬುಕ್ ಪುತ್ತರಿರ ಗುರ್‌ತ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಮನೆರ ಎಲ್ಲಾಕೂ ಆಲ ಎಲ್‌ಕಂಡತ್ ಏಳಕ್ಕಿ ಪುಟ್ಟ್ ಕೊಡ್‌ಪ. ಏಳಕ್ಕಿ ಪುಟ್ಟ್ ತಿಂಬಕ, ಏಳಕ್ಕಿರ ಏದ್ ಚೂರ್ ಕ್‌ಟ್ಟ್‌ಚೋ ಅದಂಗ್ ವಿಶೇಷ ಅರ್ಥ ಎಣ್ಣ್‌ವ. ಕಲ್ಲ್ ಪರ ಕ್‌ಟ್ಟ್‌ನಕ ಕಲ್ಲಾಯುಷ್ಯಂದೂ ಪರೆವ. ಇನ್ನನೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದಂಗೂ ಓರೋರ್ ಗುಣ ಎಣ್ಣುವ. ಕದ್‌ನ ಮನೆರ ಕಂಬುಕ್, ಕಟ್ಟ್‌ಕ್, ಪತ್ತಾಯಕ್, ನೀರ್ ಕಲಕ್, ಎತ್ತ ಕೊಟ್ಟ್‌ಕ್, ಪುಳ್ಳಿ ಕೊಟ್ಟ್‌ಕ್, ವಾಹನಕ್ ಇನ್ನನೆ ಮುಖ್ಯಪಟ್ಟಲ್ಲಿಕ್ ಕೆಟ್ಟ್‌ವ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಕೊಂಡ್‌ಬಂದ ಪುದಿಯ ಕದ್‌ರ ನೆಲ್ಲ್‌ನ ಇರ್ಂಜಿತ್ ಅಕ್ಕಿ ಮಾಡಿತ್ ಅಕ್ಕಿ ಪಾಯಸ ಮಾಡ್‌ವ. ಇದ್‌ನ ಪುದಿಯಕ್ಕಿ ಪಾಯಸಂದ್ ಕಾಕ್‌ವ. ಪಾಯಸ ಆನದು ಕೂಳ್‌ಕರಿ ಮಾಡ್‌ನಾನ ಕೂಟಿತ್ ಊಟೋಪಚಾರ ಮಾಡ್‌ವ. ಪುತ್ತರಿ ಕದ್‌ಎಡ್‌ಪ ನಾಳ್‌ರಂದ್ ಎರ್ಚಿ ಕಳ್ಳ್ ಕೂಟುಲೆ. ಉಂಡಿತ್ ಪಿತ್ಯಾಂದ್‌ತೆರ ಮನೆ ಪಾಡುವಕ್ ತಯಾರಿ ಮಾಡ್‌ವ.
ಕೊಡವ ಸಮಾಜ, ಕೊಡವ ಸಂಘ, ಕೊಡವ ಕೂಟತ್, ಕೊಡವ ಕೇರಿಲ್ ಬೈಟಾಪಕ ಸಭೆ ಕೂಡಿತ್ ನೆರೆ ಕಟ್ಟಿತ್, ಕದ್ ಎಡ್‌ಪ. ಕೆಲವು ಸಂಘಕಾರ ಪಕ್ಕತ ದೇವಸ್ಥಾನತ್ ಕದ್ ಎಡ್‌ಪ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮಾಡ್‌ವ. ಅದಾನದು ಫಲಹಾರ ಕೊಡ್‌ಪ. ಪುತ್ತರಿಕಾಯಿತ್ ಒಮ್ಮಕೆ ಕೋಲಾಟ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಏರ್ಪಡ್ತುವ. ನಗರತ್ ಓರೋರ್ ಸಂಘಕಾರ ಬೋರೆ ಬೋರೆ ದಿನ ಪುತ್ತರಿ ಕದ್ ಎಡ್‌ಪಾನ ಮಾಡ್‌ವದುಂಡ್. ಕಾಲತ್‌ರ ಒತ್ತೋರ್ಮೆನೋ ಪುತ್ತರಿ ಊರೋರ್ಮೆ ಆಯಿತ್ ಆಚರಿಚಿಡ್‌ವದೂ ನಡ್‌ಪ.
ಪಿತ್ಯಾಂದ್ ಕೊಡವಡ ಮನೆಲ್ ಪುತ್ತರಿ ತಂಬುಟ್ಟ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಅದಂಗ್ ಎಳ್ಳ್ ಕೂಟಿಯಂಡ್, ನೆಯ್ಯಿ ಬೂಕಿಯಂಡ್ ತಿಂಬ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಆಣಾಳ ದೇವಸ್ಥಾನತ್‌ಲೋ, ಮಂದ್‌ಲೋ ಕೂಡಿತ್ ಮನೆ ಪಾಡುವಕ್ ಪೊರಡ್‌ವ. ನಾಲಾಳ್ ದುಡಿ ಎಡ್‌ತಂಡ್ ಪಾಡಿಯಂಡ್ ವಾಲಗ ಕೊಟ್ಟೋಡೆ ಒಕ್ಕತ್‌ರ ಮನೆಕ್ ಊರ್ ಮರಿಯುವ. ಅಲ್ಲಿ ಸುರೂವೆತ ಮನೆಲ್ ಕೆಲವು ಕಡೆ ಪೀರಕೆ ಪಡೆಪೋಪದ್ ನಡ್‌ಪ. ಪಟ್ಟಿರ ಬರಿಲ್ ಪೀರಕೆ ಗುಡ್ಡೆ ಇಟ್ಟಿತ್, ಬಾಳೆ ಎಲ್ಕಂಡ ಎಡ್‌ತ ಬಾಳೆ ತಟ್ಟೆನ ಉದ್ದುದ್ದ ಬೆಚ್ಚಿತಿಪ್ಪ. ಮನೆ ಪಾಡುವಕ್ ಮನೆಕ್ ಊರ್ ಮರಿಯುವಕ(ಬಪ್ಪಕ) ಮಕ್ಕ ಮರಿಯಾಯಿ ಬಾಳೆತಟ್ಟೆ ಎಡ್‌ತಂಡ್ ಪೀರಕೆನ ಪೊಜ್ಜಿತ್ ಚೂರ್ ಮಾಡ್‌ವ. ಇದಂಗ್ ಪೀರಕೆ ಪಡೆ ಪೋಪಂದ್ ಎಣ್ಣ್‌ವ. ಕೆಲವು ಕಡೆ ಮಾತ್ರ ಇದ್‌ನ ಕಾಂಗಲು. ಅದಾನದು ಆ ಒಕ್ಕಕಾರ ಬಂದ್ ಕೂಡ್‌ನ ಊರ್‌ಕಾರಳ ತಕ್ಕಾರ ಮಾಡಿತ್ ಕಾಫಿ ತಿಂಡಿ ಕೊಡ್‌ಪ.
ನಾಲಾಳ್ ಬಾಳೋ ಪಾಟ್ ಪಾಡ್‌ವಕ್ ಅರಿಂಜವು ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ಕುರ್ಚಿಲೋ, ಸ್ಟೂಲ್‌ಲೋ ಅಳ್‌ತಿತ್ ಬಾಳೋ ಪಾಟ್‌ಕ್ ಸುರುಮಾಡ್‌ವ. “ಬಾಳೋ ಬಾಳೋ ನಂಗಡ…” ಂದ್ ದೇವಳ ಕೊಂಡಾಡಿತ್, ಒಕ್ಕತ್‌ರ ಕಣ್ಮರೆಯಾನ ಪೆರಿಯಯಿನ, ವಂಶಾವಳಿ ಅರ್ಂಜಿತ್ ಪಾಡಿತ್ ಹೊಗಳ್‌ವ. ಬಂದ ಬೆಂದುವಳ ತೆಕ್ಕಿತ್ ಪಾಡ್‌ವ. ಬೆಂದುವ ಪಾಡ್‌ನ ಮರ್ಯಾದಿಕ್ ಪಣ ಪಿಂಞ ಕಳ್ಳ್ ಕೊಡ್‌ಪದ್ ಮರ್ಯಾದಿ. ಪಾಡ್‌ವಯಿಂಗಕ್ ಕುಡಿಪಕ್ ನೀರ್ ಕಾಫಿ ತಿಂಡಿ ಅಲ್ಲತೆ ಕುಡಿಪಯಿಂಗಕ್ ಕಳ್ಳ್‌ನೋ ಕೊಡ್‌ತಂಡಿರಂಡು. ಒಂದ್ ದಂಡ್ ಗಂಟೆ ಪಾಡಿತಾನದು ಉಂಬ ನೇರಕ್ ಊಟೋಪಚಾರತ್‌ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಮಾಡ್‌ವ. ಇನ್ನನೆ ಓರ್ ನೇರಕ್ ಓರ್ ಮನೆಲ್ ಪಾಡಿತ್ ದಿನಕ್ ಮೂಂದ್ ಮನೆ ಪಾಡ್‌ವ. ಈಂಡೆಡೆಲ್ ಬೈಟಾಪಕ ಊರ್ ಮಂದ್‌ಲ್ ಕೂಡಿತ್ ಕೋಲ್ ಕಳಿ ಕಳಿಪ. ಪರೆಕಳಿ ಇತ್ಯಾದಿರ ಶೂರತನತ್‌ನೋ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಾಟ್‌ವ. ನಮ್ಮೆರ ಒತ್ತೋರ್ಮೆರ ತಕ್ಕ್ ಬಾಕ್ ನಡ್‌ಪ. ಮನೆ ಪಾಡ್‌ವಕ್ ಪೋನಲ್ಲಿ ತಪ್ಪು, ತೊಂದರೆ ಆಯಿಟಕ ಅದ್‌ನ ತಿದ್ದಿ ನೀಕಿಯೋಕ್ ನೋಟ್‌ವ. ಮನೆ ಪಾಡುವಕ್ ಎಲ್ಲಾ ಒಕ್ಕತ್ಂಜ ಕಡ್ಡಾಯ ಆಯಿತ್ ಆಣಾಳ ಬಂದಿತೇ ಬರಂಡು. ಪುಟ್ಟಿತೋ, ಚತ್ತದೋ ಪೊಲೆ ಇಂಜಕ ಆ ಮನೆಲ್ ಆ ಕಾಲ ಮನೆ ಪಾಡ್‌ವದ್ ಇಪ್ಪುಲೆ. ಇನ್ನನೆ ಕದ್ ಅರ್‌ತಾಂಡ ಪಿತ್ಯಾಂದ್ಂಜ ಆರ್ ದಿನಕೆತ್ತಣೆ ಮನೆ ಪಾಡ್‌ವ. ಮನೆ ಪಾಡುವಕ ಮಕ್ಕ ಪಾಟ್‌ಕಾರಡ ಬರಿಲ್ ಅಳ್‌ತಿತ್ ಪಾಟ್ ಪಡಿಪ, ದುಡಿ ಕೊಟ್ಟ್‌ವಕೂ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡ್‌ವ. ಮನೆ ಪಾಡ್‌ವಲ್ಲಿ ಕಳ್ಳ್, ಪಂದಿಕರಿ ಊಟೋಪಚಾರ ಮಾಮೂಲಾಯಿತ್ ಇಪ್ಪ. ಅನುಕೂಲಸ್ಥಡಲ್ಲಿ ಏರ ಕಳ್ಳ್, ತಿಂಡಿ ಕಾಫಿ, ಪುಟ್ಟ್ ಇತ್ಯಾದಿಯೂ ಮಾಡಿತಿಪ್ಪ. ಪುತ್ತರಿ ಪಾಟ್‌ಲ್ ಕೊಡವಡ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆನ ಕೊಂಡಾಡ್‌ವ, ದೇವಳ ನೆನತಿತ್, ಪೆರಿಯಯಿನ ತೊತ್ತಿತ್ ಪಾಡ್‌ವ. ಈ ಜಾನಪದ ಪಾಟ್‌ಲ್ ಕುಟುಂಬತ್‌ರ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನೋ ಕುಸಿಲ್ ಪಾಡಿತ್ ಹೊಗಳ್‌ವ. ಪುಟ್ಟ್‌ನ ಕುಂಞಿನ, ಮಂಗಲಾನ ದಂಪತಿಯಳೋ ವಿಶೇಷತ್ ಪಾಡ್‌ವ. ಪಾಡ್‌ನಾಂಗ್ ಅವು ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ಅಕ್ಕಿ ಕನ್‌ಚಿತ್ ಪಣ ಬೆಕ್ಕಂಡು. ಮರ್ಯಾದಿಕ್ ಕಳ್ಳ್ ಕೊಡ್‌ಕಂಡು. ಪಾಡ್‌ವವು ಅಯಿಂಡದೇ ಸಾಮರ್ಥಿಗೆ ಪೋಲೆ ಶಬ್ದ ಒಕ್ಕಣೆನ ಕೂಟಿಯಂಡ್ ಪೋಪ. ಈ ಪಾಟ್‌ಲ್ ನಲ್ಲ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉಂಡ್. ರಾಗ, ಪ್ರಾಸ ಎಲ್ಲವೂ ಉಂಡ್. ಅದೆಚ್ಚಕೋ ಕಾಲತಿಂಜ ಬಾಯಿಂಜ ಬಾಯಿಕ್ ಪಾಂಜಿತ್ ಬೊಳ್ಂದ ನಲ್ಲ ಪಾಟ್ ಬಾಳೋ ಪಾಟ್ಂದ್ ಎಣ್ಣಲು.
ಮನೆ ಪಾಡ್‌ವಾಂಡ ಮಧ್ಯತ್ ಓರ್ ದಿನ ನಾಡ್ ಮಂದ್ ಇಪ್ಪ. ನಾಡ್ ಮಂದ್‌ಲ್ ಆ ನಾಡ್‌ರ ಎಲ್ಲಾ ಊರ್‌ಕಾರ ಕೂಡಿತ್ ಕೋಲ್ ಪೊಯ್ಯುವ. ಅದೋರ್ ಪುತ್ತರಿರ ನಮ್ಮೆರ ಬಲ್ಯ ಜಾತ್ರೆ ಆಯಿತಿಪ್ಪ. ಅಲ್ಲಿಕ್ ಪೆರಿಯವು ಕುಪ್ಯ ಚೇಲೆ ಆಯಿತ್ ಪೋಕಂಡು. ಊರ್ಂಜ ನಾಡ್ ಮಂದ್‌ಕ್ ಪೋಪಕ ಊರ್‌ರ ವಾಲಗಕಾರ, ಮಕ್ಕ ಮರಿಯಾಯಿತ್ ಮೆರವಣಿಗೆಲ್ ಪೋಯಿತ್ ಕೂಡಂಡು. ಇಲ್ಲಿಕ್ ಊರ್‌ರ ಕಾಪಳಂಗ, ಚೂಳೆಯ, ನರಿ ವೇಷಕಾರ ಮೆರವಣಿಗೆಲ್ ಊರ್‌ಕಾರಡ ಕೂಡೆ ಪೋಕಂಡು. ಊರ್ ಊರ್‌ರ ಮದ್ಯ ಕಾಪಳಂಗಡ ವೇಷತ್, ಗತ್ತ್‌ಲ್, ಚೂಳೆ ಕಳಿಲ್ ಒಳಿಯ ಪೈಪೋಟಿ ಇಪ್ಪ. ಊರ್‌ಮಂದ್‌ಲ್ ಊರ್ ತಕ್ಕಂಗಡ ತಕ್ಕ್, ಕಾಫಿ ತಿಂಡಿ ಎಲ್ಲಾ ಇಪ್ಪ. ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಬಂದಿತ್ ಮನೆ ಪಾಡ್‌ವ.
ಕದ್ ಎಡ್‌ತಾಂಡ ಏಳನೇ ದಿನ ಊರ್‌ಲ್ ಪುತ್ತರಿ ಊರೊರ್ಮೆ ನಡ್‌ಪ. ಊರ್‌ರ ಪ್ರೀತಿರ ಕೂಡಿಯಾಡಲ್ ಊರೋರ್ಮೆ ಆಯಿತುಂಡ್. ಊರ್‌ರ ಮಂದ್ ಇಲ್ಲೆ ಕೈಮಡತ್ ಕೂಡಿತ್ ಊರೊರ್ಮೆ ಮಾಡ್‌ವ. ತಿಂಬಚ್ಚಕ್ ಪಂದಿ ಎರ್ಚಿ ಕರಿ ಮಾಡಿತ್, ಕಳ್ಳ್ ಕುಡ್‌ಚಿತ್ ಗೌಜಿಲ್ ಉಂಬ ತಿಂಬದೇ ಊರೋರ್ಮೆ. ಅಂದ್ ಊರ್‌ಲ್ ಚಂದಾ ಕೂಟಿತ್ ಊರೊರ್ಮೆ ಮಾಡ್‌ವ. ಒಕ್ಕಕಾರಕ್ ಬೋಡಿಯಚ್ಚಕ್ ಪಂದಿ ಕರಿ, ಪಂದಿ ತಿಂಗತಯಿಂಗಕ್ ಚೆನ್ನ ಕೊರಿಯೋ ಕೋಳಿಯೋ ಇಲ್ಲೆ ತರಕಾರಿ ಕರಿ ಮಾಡ್‌ವ. ಪಂಡ್ ಕಾಲತ್ಂಜ ಪಂದಿಕ್ ಪಣ ಕೊಡ್‌ತಿತ್ ಇಚ್ಚಕ್ ಎರ್ಚಿ ತರಂಡೂಂದ್ ಮಾಡಿತಿಂಜತ್. ಇಕ್ಕಿಕ್ಕ ಅದೆಲ್ಲ ಇಲ್ಲತೆ ಪಣತ್‌ಲೇ ಎರ್ಚಿ ಎಡ್‌ತಂಡ್ ಊರೋರ್ಮೆ ಮಾಡ್‌ವದೂ ಕಾಂಬ. ಊರ್‌ಲ್ ಎಚ್ಚಕ್ ಒಲೆ ಉಂಡ್ಂದ್ ಲೆಕ್ಕ ಇಟ್ಟಿತ್ ಅಚ್ಚಕ್ ಪಾಲ್ ಎರ್ಚಿನ ಪಾಲ್‌ಡ್‌ವ. ಒಕ್ಕತ್‌ರ ಆಣಾಳ್ ಮಕ್ಕ ಮನೆಂಜಿ ಒಟ್ಟಿ ಪುಟ್ಟ್ ಮಾಡಿಯಂಡ್ ಬಪ್ಪ. ಊರೋರ್ಮೆ ಮಂದ್‌ಲ್/ ಕಳತ್ ಬೈಟಾಪಕ ಎರ್ಚಿ ಪಾಲ್‌ನ ಎಡ್‌ತಂಡ್, ಪುತ್ತರಿರ ಆಖೇರಿ ತಕ್ಕ್ ಬಾಕ್, ಲೆಕ್ಕಪಕ್ಕ ತ್ತಿತ್ ಉಂಬಕ್ ಅಳ್‌ಪ. ಕಳ್ಳ್ ಬಳಂಬ್‌ವ. ಆಣಾಳ್ ಮಕ್ಕ ತಿಂಬಚ್ಚಕ್ ತಿಂದಿತ್ ಅಲ್ಲಿಂಜಿ ಪಿರಿವ. ಅಲ್ಲಿಕ್ ಪುತ್ತರಿ ನಮ್ಮೆ ತ್ಂದತ್.
*****